YIL 755-769 AN LUŞAN İSYANI

Çin’de Tang Hanedanı döneminde, 16 Aralık 755’den 17 Şubat 769’a kadar sürmüş, büyük toplumsal kargaşa ve huzursuzluk ortamına neden olan ayaklanma General An Luşan’ın Kuzey Çin’de kendi imparatorluğunu ilan etmesiyle başladı. Sonuç 13 milyon ölü.

YIL 1206- 1368 MOĞOL İSTİLASI

13. yüzyılda başlayıp 14. yüzyılda sonlanan, sonlanana dek de Avrasya’nın büyük bir bölümünü kaplayan ve geniş Moğol İmparatorluğunu oluşturan bir dizi istilalar ve fetihler dizisi. Tarihçiler, Moğol istilalarını insanlık tarihin en ölümcül olaylarından biri olarak görmektedir. Sonuç 30 milyon ölü.

YIL 1369-1405 I. DÜNYA SAVAŞI

 28 Temmuz 1914 tarihinde başlayan ve 11 Kasım 1918 tarihinde sona eren Avrupa merkezli küresel bir savaştır. 2’inci dünya savaşına kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştır. Sonuç 15 milyon ölü.

YIL 1914- 1918 / TİMUR’UN FETİHLERİ

1370’ten itibaren düzenlediği seferlerle günümüzdeki Orta Avrasya, Rusya, İran, Hindistan, Afganistan, Kafkasya, Ortadoğu ve Anadolu’nun büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Sonuç milyon ölü.

YIL 1851-1864 TAİPİNG İSYANI

19. yüzyılda Çin’i sarsan siyasi ve dinsel nitelikli ayaklanma. Sonuç 20 milyon ölü.

YIL 1862 – 1877 DUNGAN İSYANI

Dungan Ayaklanması veya Hui Azınlık Savaşı, 19. yüzyılda Çin’in batısında meydana gelmiş dini ve etnik bir ayaklanmadır. Sonuç 8 milyon ölü.

YIL 1917-1921 RUSYA SİVİL SAVAŞI

1917 Ekim Devrimi’nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşevik muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Sonuç 6 milyon ölü.

YIL 1939 – 1945 İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI

1939’dan 1945’e kadar süren küresel savaş. Savaşa dönemin büyük güçler ve dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu katıldı ve iki karşıt askerî ittifak kurulmuştur. Sonuç 40 milyon ölü.

YIL 1998-2003 İKİNCİ KONGO SAVAŞI

1960-1965 yılları arasında Kongo Cumhuriyeti’nde ortaya çıkan siyasi çalkantı ve çatışmadır. Sonuç 5 milyon 400 bin ölü. Bu anlattıklarım tarihte geçen en kanlı savaşlar.

Ve yıl 2022

Ukrayna ve Rusya arasında nedeni belirsiz, hiçbir anlamı olamayan, kendini dünyanın hakimi sayan, birbirine göz dağı vermek için masum insanların ölümüne göz yuman bir grup liderin egolarını tatmin etmek için yaptığı bir savaş başladı.

Savaş: “Devletlerin, aralarındaki ekonomik ve siyasal anlaşmazlıklar vb. nedeniyle, siyasal ilişkilerini keserek, birbirlerine karşı ordularıyla giriştikleri silahlı eylem.” Sözlük anlamı bu olabilir. Ancak savaş dediğimiz şey iki kelime ile anlatılan bir şey değil. Her savaş binlerce ölümle sonuçlanır. Binlerce ölüm, binlerce can, hayat, yaşamın son bulması demek. Savaşın hiçbir nedeni olamaz.

Dünyanın yaşadığı en kanlı savaşın ilki 755-769 yılları arasında yaşandı ve 13 milyon insan hayatını kaybetti. O yıllarla bu yıllar arasında uçurumlar var. Dünya değişti. O dönemden bu döneme kimler geldi, kimler geçti. Ben bu köşeyi yazarken, Kiev’de canlı yayın yapan bir kadınını izliyorum. Kadın, zengin kesimin kaçtığını durumu olmayanların ise kendini savunmak için mücadele verdiğini söylüyor. Çaresizce yardım istiyor. Savaş demek masum insanların ölmesi demek. Bu savaş bittiğinde Rusya’nın Başkanı Vladimir Putin’e, Ukrayna’nın Başkanı Volodimir  Zelenski’ye, Çin’in Başkanı Şi Cinping’e, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden’a hiçbir şey olmaz. Yaptıkları güç gösterisi binlerce canı alacak.

Bir düşünün sevdiklerinizi, ülkenizi her şeyi bırakıp gittiğinizi. Bir düşünün gözlerinizin önünde anneniniz, babanızın, kardeşinizin, çocuklarınızın öldüğünü. Bir düşünün çaresizce sevdiklerinizin cansız bedenlerine baktığınızı. Bir düşünün gidecek hiçbir yerinizin olmadığını. Bir düşünün bu insanlık suçunun büyüklüğünü. Bir düşünün.

‘İnsanların öldüğü hiçbir dava haklı değildir.’ Bu savaşta hiçbir haklılık yok. Bu neyin savaşı, bu neyin kini? Nazileri kınayıp, Nazilere benzeyen insanların neden savaştığını anlamak mümkün değil. İnsanlık daha ne kadar savaşacak? Neden savaşıyoruz? Bir karış toprak için mi? Yoksa sizinle toprak olacak egonuz için mi? Savaş katliamdan başka bir şey değil. Savaşta kazanan olmaz, olamaz. Rusya, Ukrayna’yı alsa da, almasa da tarihe katil ülke olarak geçecek. Binlerce insanın hayatı tehlikedeyken, sus pus olanlar ise vicdanlarının sesini hiçbir zaman susturamayacak.