Türkiye’de yaşanan pek çok sorun çocuklara sirayet ederken, çocuk hakları görmezden geliniyor. Ekonomik sorunlardan sosyal sorunlara kadar olan tüm sorunlar çocukları her türlü tehlikeye karşı savunmasız bırakıyor. Çocuk yaşta işçiliğe ve evliliğe zorlanıyor, istismara ve şiddete maruz kalıyorlar. Çocuklar savaş, ekonomik sıkıntılar, sosyal ve siyasi krizlerin gölgesinde büyümek zorunda kalmalarına neden oluyor. Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası’nın (Eğitim Sen) hazırladığı 2024-2025 eğitim öğretim yarıyıl raporuna göre çocuklara ve haklarına yönelik tehditler artarak devam ediyor.
1 MİLYON 578 BİN 941 ÇOCUK OKULA GİTMEDİ
Eğitim Sen’in hazırladığı yarıyıl raporunda, son yıllarda eğitime erişim başta olmak üzere çocukların en temel haklarından yararlanma oranlarında keskin bir düşüş gözlemlendiği ifadelerine yer verildi. Raporda, “2023-2024eğitimöğretim yılında da devam etmiştir. Eğitim Reformu Girişimi’nin raporuna göre, 2023-24’teeğitim dışındaki çocuk sayısı yüzde 38,4 artarak yaklaşık 612 bin 814’e yükselmiştir. Zorunlu eğitimde olması gereken 200 bine yakın çocuğun eğitim dışında olduğu araştırmaya göre okuldan ayrılmalar yüzde 74 oranıyla en çok ortaöğretim seviyesinde yaşanmıştır” denildi.
2023-2024’te eğitim dışındaki çocukların yüzde 53,6’sı erkek yüzde 46,4’ü kız çocuklarından oluştuğu belirtilirken, raporda “Geçici koruma altındaki Suriyeli çocukların sayısı, 14-22 yaş aralığında Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) öğrencileri ve açık öğretime kayıtlı 18 yaş altı öğrencilerde sayıya dâhil edildiğinde örgün eğitimin dışında bırakılan çocuk sayısı 1 milyon 578 bin 941olmaktadır Bu veriler ile eğitim dışındaki çocuk sayısı son üç yılın en yüksek seviyesine çıkmaktadır. Öte yandan okul terklerinin özellikle 15-17 yaş grubundaki çocuklarda daha fazla olduğunu gösteren araştırmaların sebepleri arasında en yaygın olanların çocuk yaşta evlilikler ve çocuk işçiliği olduğu görünmektedir. TÜİK verilerine göre zorunlu eğitim çağındaki 15-17 yaş grubundaki çocukların yüzde 22,1’i iş gücüne katılmaktadır. İş gücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oranın erkek çocuklar için yüzde 32,2ikenbu oran kız çocukları için yüzde 11,5 olduğu görünmekte” ifadeleri yer aldı.
KIZ ÇOCUKLARININ EĞİTİM HAKKI GASP EDİLİYOR
Kız çocuklarının eğitim haklarına yönelik müdahaleler olduğu vurgulanan raporda Türkiye’de, özellikle kırsal bölgelerde kız çocuklarının okullaşma oranları, erkek çocuklarına kıyasla daha düşük olduğu aktarıldı. Geleneksel toplumsal normların, ekonomik faktörlerin ve ailelerin kız çocuklarını eğitime teşvik etme konusundaki isteksizliklerinin sonucunda kız çocuklarının eğitim hakkının gasp edildiğini ifade ederek, “Ailelerin geleneksel değerleri, kız çocuklarının eğitime erişiminde büyük bir etkiye sahiptir. Çocuk yaşta zorla evlendirilmeler, kız çocuklarının eğitimlerini yarıda bırakmalarına neden olan önemli bir toplumsal sorundur. Bu durum, eğitimsiz kadınların yaşam boyu süren sosyo-ekonomik dezavantajlarla karşılaşmasına yol açmaktadır” denildi.
ÇOCUK EVLİLİKLERİ VE ERKEN YAŞTA DOĞUMLAR
Söz konusu raporda, TÜİK’in “2023 Evlenme ve Boşanma İstatistikleri”ne göre ise 2023 yılında16-17 yaşarası 10 bin 471 kız çocuğu evlendirildiği belirtildi. TÜİK’in 2023 yılı Doğum İstatistikleri Raporu’na göre ise 15-17 yaş grubunda 6 bin 505, 15 yaş altında 130 çocuk doğum yaptığı verilerle gözler önüne serildi. Raporda şu ifadelere yer verildi:
“Türkiye’deki çocuk evlilikleri ve erken yaşta doğumlar, eğitimden uzaklaşan kız çocuklarının karşılaştığı en büyük tehlikelerden biridir. Bu durum, çocukların sadece eğitim hakkının ihlaline değil, aynı zamanda fiziksel ve psikolojik sağlıklarının da tehlikeye girmesine yol açmaktadır.”
ÖĞRENCİLERİN DÖRTTE BİRİ ORTAÖĞRETİMİ BİTİREMİYOR
OECD Bir Bakışta Eğitim 2024 Raporu verilerine göre, Türkiye’de15-29 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 28’i ne eğitimde ne işte ne de bir staj programında yer almadı ifade edildi. Eğitim Sen tarafından hazırlanan raporda OECD ülkelerinde bu oran ortalama yüzde 13 civarında olduğu vurgulandı. Söz konusu raporda “15-24 yaşarasındaki kadınlar ve kız çocuklarında bu oran yüzde 46’ya çıkarken, erkeklerde ise yüzde14,9 seviyesinde kalmaktadır. Okul Terki Sorunu Çözüm Beklemektedir. Okul terki, genellikle öğrencilerin ortaöğretimi tamamlamadan eğitimden ayrılmaları göstergedir. OECD gelmekte ve eğitim sistemlerinin etkinliğini gösteren önemli bir göstergedir. OECD Bir Bakışta Eğitim 2024 Raporu verilerine göre Türkiye’de ortaöğretimi civarındadır. OECD’ye eğitimden ayrılan öğrencilerin oranı yaklaşık yüzde 25 civarındadır. OECD’ye göre Türkiye’de öğrencilerin dörtte biri ortaöğretimi tamamlamadan okulu terk etmektedir. Bu da Türkiye’deki Okul terki oranının OECD ortalamasının çok üzerinde olduğunu göstermektedir. Türkiye’de ortaöğretim seviyesinden sonra eğitimi terk eden 18-24 yaş aralığındaki gençlerin oranı ise yüzde 28’dir” diye ifade edildi.
