Asrın felaketi olarak geçen merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 11 ili yıkan depremin üzerinden 2 yıl geçti. Binlerce canın yok olup, yüz binlercesinin yaralandığı 6 Şubat depreminin üzerinden tam 2 yıl geçmesine rağmen deprem bölgelerindeki sorunlar hala giderilemezken, depremde en çok hasarı alan illerden biri ise Hatay oldu. Özellikle Hatay’ın merkez ilçelerinden biri olan Antakya’nın resmi rakamlara göre yüzde 92, yüzde 93’ü yok olduğu ileri sürülmüştü. 6 Şubat depreminin şiddeti 7.7 ve 7.6 olsa da şiddet cetvelinde Antakya’nın 11.2’yi gördüğü bildirildi. Şiddet cetvelinde 12’nin görülmesi kıyamet anlamına gelmektedir. Bu veriler Antakya’nın kıyameti yaşadığını göstermektedir. Yıkılan şehirlerin yeniden ayağa kalkması ise yıllar alacak.
YENİDEN GEZELİM, GÖRELİM DEMEK İÇİN 20 YIL GEREKİYOR
Bu konuyla ilgili konuşan İskenderun Teknik Üniversitesi Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Sıtkı Alper Özdemir: "500 bin nüfuslu bir kentten bahsediyoruz. Antakya toptan yok olan, bütün altyapısı yok olmuş, yüz yapısının tamamı neredeyse yıkılmış olan bir kentten bahsediyoruz. Bu kolay bir süreç değildir. Gerçekçi olmak gerekirse zaten proje bağlamında böyle yıkılmış bir kentin ayağa kalkmasını beklemek minimize haliyle 10 yıldır. Hatta şunu söyleyeceğim. Antakya artık oldu, en azından burada bir kent var, artık gidelim, gezelim, görelim, bir yemek yiyelim diyeceğimiz tarih 20 yıldır” dedi.
HATAY NE DERECE HASAR ALDI?
‘Asrın Felaketi’ olarak anılan 6 Şubat depremi çok fazla kayıp verilmesine neden oldu. Böylesine şiddetli bir depremin hasar oranı ile ilgili konuşan Özdemir, “Doğu Anadolu fay hattı üzerindeki iller etkilendi. Depremin olduğu yer zaten Doğu Anadolu-Fay hattın üzeri. Merkez noktası Kahramanmaraş ama depremin bir patlama noktası var. Bu nokta Antakya bölgesi. Yani Hatay ilinin Kırkan, Antakya, Defne ve Samandağ ilçeleri en çok hasar alan yerler. Antakya tamamen yok oldu. Bu halinin vermiş olduğu resmi rakam yüzde 92, yüzde 93'ün tamamen yok oldu. Yani ağır hasarlarda yıkılıp kaldırıldığı zaman şehrin yüzde 92'si zaten yok olmuştu.
Buralar yeniden yapılanıyor. Tamamen altyapı, üst yapı olarak. Bizim bir şiddet cetvelimiz vardır. Şöyle düşünün. Der ki hava sıcaklığı 35 derece, hissedilen sıcaklık 45 derece. Yani etki düzeyi, etki alanıyla alakalı bir şey bu. 11'de şiddet cetveline göre, altyapının neredeyse tamamının hasar gördüğü, üst yapıda birçok yapının yıkıldığını söyler. Zaten 12'de altyapı, üst yapı, köprü altkeşler tamamı yok olur. Yani tabiri caizse kıyameti anlatır. Şiddet Cetveli'ne göre İskenderun değeri 10.2, Antakya 11.2. zaten Antakya'daki yıkımlarında bunu görüyoruz.”
HATAY’IN ŞU AN Kİ DURUMU
6 Şubat depreminin şiddeti ne derece büyükse sonrasında yaşanılan sıkıntılarda o derece büyük oldu. Şehrin yeniden ayağa kalkmasını isteyen insanlar bireysel olarak çalışmalar gerçekleştirdi. Bunun yanı sıra yapılan inşaatların şehir planlamasına uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığı ise birçok kişinin akıllarında soru işareti olarak kaldı. Merak edilen bu konu hakkında Özdemir, proje alanı ilan edilen yerler olduğunu vurgulayarak “Proje alanlarıyla beraber kentsel dönüşümü başlattılar. Antakya süratle inşa ediliyor hem alt yapı hem de üst yapı olarak. Ciddi bir çalışma var. Bunların çoğu TOKİ aracılığıyla gerçekleşiyor. Onun haricinde de yerinde dönüşümlerle bina bazlı olarak teklikte vatandaşlar müteahhitlerle anlaşıp ilgili 636 sayılı yasadan yararlanabiliyor.
Ama bu dönüşümlerde tabi ki bunlar imar planlarına göre şekillenir. İmar planında verilen ölçülere göre ilerliyor. Şöyle düşünün, bina bazlı olanların yerini dönüşümlerle zaten vatandaş müteahhitler aracılığıyla anlaşıyor. Ama haricinde çok fazla rezerv alanı ilanı var. Kentsel dönüşüm proje alanı var. Bunlar bölge bazlı olarak projelendirildi ve o şekilde de çalışmaya devam ediyor. Dolayısıyla değişiklik olan yerler var. Bütün bir şehir için bunu konuşamayız ama özellikle Antakya'da, Kırıkhan'da, Defne'de İskenderun'da proje alanı ilan edilen yerlerde değişiklikler söz konusu” dedi.
DENETİMLER NASIL YAPILIYOR?
Deprem yaşandıktan sonra birçok binanın uygun şekilde yapılmadığı gündeme gelmiş ve yapı denetim sahiplerine ciddi anlamda cezalar verilmişti. Yaşanılan bu durum sonrasında şehrin yeniden yapılanma sürecine girmesi yapılan binaların denetimlerinin gerektiği gibi yapılıp yapılmadığı merak konusu oldu. Özdemir, “Denetimler 4708 sayılı yapı denetim kanununa göre işliyor. Yapı denetim kanununda belirtilen unsurlarını zaten denetleme zorunluluğu ilgili firmalarda. Önemli olan burada yasayı bir şekilde devreye sokup ilerletebilmek. Yapı denetim kanununun Türkiye'de pilot uygulaması 2003'te 11 ilde başladı. Hatay'da bunlardan biri. 2011 yılından beri de tüm Türkiye'de yapı denetim uygulaması var. Eksiklikler, sıkıntılar var mıydı? Vardı. Ama yasada zaman zaman revizyonlarla bunlar düzeltildi. Şu an çok sıkıntılı bir durum olduğunu düşünmüyorum. Burada önemli olan uygulayıcıların birebir kanunda belirtilen unsurları yerine getirmesi gerekir” dedi.
SU SIKINTISI DEVAM EDİYOR
Depremin ilk günlerinde ve sonrasında birçok insan barınma sorunu yaşamıştı. Bugün depremin üzerinden iki yıl geçmiş olsa dahi insanlar konteyner kentlerde ve kendilerine ait olan evlerde yaşamaya devam ediyor. Deprem bölgesi olan ve ciddi hasarlar almış şehirlerde yaşayan insanların ise su sıkıntısı hala devam ediyor. Öğretim Görevlisi Sıtkı Alper Özdemir, “Ben de bu şehirde yaşıyorum. Memleketim burası. Deprem sonrasında da buradaydım. Hala da buradayım. Şöyle söyleyeyim ilerleyişi açısından. Bireysel bazda değerlendirirsek herkes evinde günlük olarak suyun, elektriğin olmasını ister. Bu en insani ihtiyaç. Ama şunu da göz önüne almak lazım. 500 bin nüfuslu bir kentten bahsediyoruz. Antakya toptan yok olan, bütün altyapısı yok olmuş, yüz yapısının tamamı neredeyse yıkılmış olan bir kentten bahsediyoruz. Bu kolay bir süreç değildir. Gerçekçi olmak gerekirse zaten proje bağlamında böyle yıkılmış bir kentin ayağa kalkmasını beklemek zaten minimize haliyle 10, 15 yıldır.
“TEKNİK BOYUTUYLA DEĞERLENDİRİLMESİ FARKLIDIR”
Hatta şunu söyleyeceğim. Antakya artık oldu, en azından burada bir kent var, artık gidelim, gezelim, görelim, bir yemek yiyelim diyeceğimiz tarih 20 yıldır. Çünkü inşaat süreçleri var, projelendirme alanları var ve riskli durumlar tespit edilecek. Dolayısıyla bunların tespit edilmesi, projelendirilmesi, ihaleye çıkılması, bunların yapılması, bu bağlamda değerlendirirseniz toptan yok olmuş bir kent için süreç bence gayet iyi. Yani işin teknik boyutuyla değerlendirmesi farklıdır. Dediğim gibi insani olarak herkes sabah suyunun akmasını ister. Bu çok insani temel ihtiyaç. Ama şu anlamda da gerçekçi olmak lazım. Bütün bir hatlar, bir şehrin altyapısı yok olmuşken bu hatların döşenmesi, projelendirilmesi, ihale edilmesi, yapım süreci, bunlar da bir zamandır. Teknik olarak da bakmak lazım. Dolayısıyla ben süreci kötü görmüyorum” dedi.
