Sanattan anlayan anlamayan, seven sevmeyen kime deseniz ki bale, bence yanıtı bellidir. Çünkü dünyada bale denilince akla ilk olarak Pyotr İlyiç Çaykovski tarafından bestelenen dört perdelik Kuğu Gölü gelir. Bu ünlü gösteri ilk kez 17 Şubat 1895 tarihinde Rusya Sankt-Peterburg’da sahnelendi. Eserde, bir büyücü (Rothbard) tarafından arkadaşları ile birlikte kuğuya dönüştürülen ve ancak bir erkeğin aşkı ile tekrar insan kılığına dönüşebilecek olan Odette ile Prens Siegfried arasındaki aşk ve büyücünün, kızı Odil’i prenses Odette kılığına sokarak prensi kandırması anlatılır.İlk sahnelenişinde başarılı bulunmayan eser, 1882-1883 sezonundan sonra repertuvardan kalkmış ve besteci başarısızlıktan kendi müziğini sorumlu tutarak 12 yıl boyunca başka bale eseri bestelememişti.

Bestecinin 1893’te ölümünden sonra ilk balesi olan Kuğu Gölü, ünlü koreograflar Petipa ve Ivanov’un koreografisi ile yeniden sahnelenmeye başlamıştır. Birinci ve üçüncü sahneleri Petipa, ikinci ve dördüncü sahneleri İvanov koreografilemişti. Petipa ve İvanov’un yarattığı yeni Kuğu Gölü’nün ilk sahneleniş tarihi 27 Ocak 1895’tir. Günümüzde yetmişe yakın değişik varyasyonu vardır neredeyse hepsi Petipa ve İvanov’un koreografisinden esinlenmiştir1

Çoğu yapımda Odette ve Odile rollerini aynı dansçı üstlenir. Gelmiş geçmiş en ünlü balerinlerden Perina Legnani’nin 1895’te Sankt-Peterburg’daki Mariinski Tiyatrosu‘nda Odette/Odin çifte rolündeki performansı, sıra dışı teknik başarısı ile efsaneleşmiştir. Leganini, 32 fouetté dönüşü yapabilen ilk balerin idi. Koreograf Petipa, teknik olarak çok zor bu dönüşü eserin “Siyah sahne” olarak bilinen üçüncü sahnesine yerleştirmiştir. Odette/Odile rolü, gerek teknik zorluğu gerekse hem saflığı hem de şeytanlığı aynı başarıyla canlandırmayı gerektirmesi açısından günümüzde bir balerinin repertuvarındaki en zor rol olarak kabul edilmektedir.2

Eserin Türkiye prömiyeri 29 Ekim 1965’te Ankara’da yapıldı. Rejiyi Ninette de Valois, Odette ve Odile rollerini Gülcan Tunççekiç ve Meriç Sümen dönüşümlü olarak üstlendi. Kuğu Gölü’ndeki Beyaz Kuğu ve Siyah Kuğu’yu aynı anda oynaması için seçilen bir balerinin yaşadığı zorlukları anlatan Siyah Kuğu (2010) adlı bir film çekilmiştir. Ünlü bale günümüzde bile sık sık ülkemizde de sergilenir.