Antalya’nın tarihi Kaleiçi birçok medeniyete ev sahipliği yaptı. Günümüzde ise işlevini korusa da farklı bir forma bürünmüş durumda. Farklı medeniyetlere ev sahipliğinin ardından 1970 yıllardan itibaren halkın yavaş yavaş terk etmesiyle bölgenin ıssızlaşması ve tehlikeli bir duruma gelmesi nedeniyle 1973 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından koruma altına alınıp yeni ekonomik politikalarla birlikle turizm faaliyetleri kapsamında yeni kimliğine büründü.
Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Kentsel Koruma ve Planlama Programı Yüksek Lisans öğrencisi olarak Funda Güller, “ Turizm ve Müzeleştirme Bağlamında Tarihi Çevrelerde Gündelik Yaşam: Antalya Kaleiçi Örneği” adlı bitirme tezinde, Antalya’nın tarihi Kaleiçi’nin günlük yaşamını ele aldı.
KALEİÇİ RANT MERKEZİ DURUMUNDA
Kaleiçi, günümüzde yerleşim yerinden çok çeşitli işletmelerin hizmet verdiği rant alanına dönüştü. Mekanların her yönden kullanıcılara uygun olarak yeniden şekillendirdiği ve mekanı kullanan birey ya da grupların mekana yeni bir anlam ve kimlik kazandırdığı görülüyor. Kaleiçi’nde etkileşimde olan kişi ya da gruplar ikiye ayrılıyor. Kaleiçi’nin turizm kimliği ve eğlence kimliği bu ayırımda öneme sahip. Mekanı kullanan bireylerin turist ve yerel halk olması mekan ile kurulan ilişkinin yönünü ve seyrini değiştiriyor. Yerli halk ile turistlerin Kaleiçi’ne yaklaşımı aynı değil. Turistler için Kaleiçi tüketilebilir yönleriyle tüketilip sergilenmesi gereken geçici yer olarak görülürken yerli halk tarafından ortak beğeni algısına sahip kişilerle bir arada olmayı tercih ettikleri yer gözü ile bakılıyor.
MEKANLARIN AMAÇLARI FARKLI
Kaleiçi gündüzleri farklı kimliklerin akşamdan sonra da farklı kimliklerin tercih ettiği bir yer olarak değerlendiriliyor. Mekanların kullanım amaçları farklılık gösteriyor, gündüzleri turistler için uygun halde olurken akşamdan sonra yerel halkın tercih ettiği mekan olarak kullanılıyor. Burada kullanım zamanları ile keskin bir ayrım söz konusu değil çünkü gündüz ve gece de hem yerel halk hem de turistler tarafından kullanılıyor.
EN FAZLA GENÇLER YER ALIYOR
Kullanana kişilere bakıldığında bekar ve genç nüfusunun yoğun olduğu görülebiliyor. Mekan tercih edilirliği yaş arttıkça azaldığı, özellikle akşam saatlerinde bu oranın belirgin bir biçimde gerçekleştiği tespit ediliyor. Meslek açısından bakıldığında ise öğrenciler, profesyonel meslek gruplarının ve hizmet sektöründe çalışan bireylerin yoğun olduğu görülürken, emekli, işçi ve ev hanımı ise çok düşük sayıda yer alıyor. Gelir düzeyi açısından bakıldığında ise genellikle orta ve orta düzeyin altındaki kişilerin yer aldığı görülebiliyor.
TURİSTLER İÇİN FARKLI ANLAM İFADE EDİYOR
Turistlerin mekânı algılama biçimi ve bakış açıları yerel halktan farklılık gösteriyor. Turistlerin kültür turizmi bağlamında Kaleiçi’ndeki tarihi yapıları ziyaret ettikleri ve burada yer alan hediyelik eşya, halı-kilim, deri-çanta ve tekstil ürünleri gibi mağazaları diğer mekânlara oranla daha çok tercih ediyor. Yerel halka bakıldığında ise mekânsal ve zamansal tercihlerine bakıldığında bar, meyhane, restoran ve kafe gibi eğlence ve boş zaman tüketimine yönelik mekânlarda yer alıyor.
Kaleiçi kullanım saatleri, sıklığı ve amacı yerel halk arasında da farklılık gösteriyor. Akşam saatlerinden itibaren eğlence amaçlı genç bireyler barları, kafeleri ve Kaleiçi sokaklarını tercih ederken, orta yaş grubunda yer alan bireyler ise meyhane ve türkü bar gibi eğlence mekanlarını tercih ediyor. Gündüz saatlerin ise emeklilerin Hadriauns Kapısı, Karailoğlan Parkı ve Saat Kulesi gibi Kaleiçi çeperlerinde yer alan açık alandaki banklarını ve çay bahçelerini tercih ettikleri, ailelerin ise zamansal olarak yine gündüz saatlerinde kafe, restoran, çay bahçesi ve Kaleiçi sokaklarını tercih ettikleri gözlemleniyor.
MEVSİMLER ARASI FARK
Kaleiçi’nde eğlenmeye gelen genç bireylerin kimileri mekan fiyatları nedeniyle mekanlara giremedikleri bu yüzden sokaklarda ortak tüketim alanı olarak gördükleri yerde alkol tükettikleri görülüyor. Yivli Minare ve çevresi gençler için ortak buluşma noktası olarak görülüyor. Yerel halk Kaleiçi’ni tarihi mekan ve eğlence mekanı olarak değerlendiriyor. Aidiyet duygusu yüksek olduğu, haftada 1 ya da 2 ayda 1 ya da 2 günlük tercih edilmesi bu duyguyu destekliyor. Kaleiçi’nde yaz mevsimde aşırı kalabalık olurken, kış mevsiminde ise çok az ziyaretçiyi ağırlıyor.
YALNIZCA ÜÇ YAPI BİLİNİYOR
Üç Kapılar, Saat Kulesi, Yat Limanı ve Yivli Minare gibi yapılara ilişkin bilgi düzeyinin ve ziyaret etme oranın fazla olduğu ancak bunlara istinaden diğer tarihi yapıların ve müzelerin bilinme ve ziyaret edilme oranlarının düşük olduğu görülüyor. Nedenlerine bakıldığında bu yapıların Kaleiçi’nin dış çeperinde yer almalarında ve dış çeperdeki bu alanların Antalya’nın işlek caddelerinde yer almasından kaynaklanıyor. Tarihi yapılara ilgi eğitim seviyesi yükseldikçe artıyor.
Kaleiçi, küresel ve yerel bir görünüme sahip yapıdadır. Farklı kimliklerin karşılaşma alanı olarak değerlendiriliyor. Turistler ziyaret ettikleri mekanlarda fotoğraf, video gibi göstergeler kullanırken, buna uygun davranışlar gösteriyor.
BÜYÜK SERMAYE SAHİPLERİ İLGİSİZ
Sermaye bakımından bakıldığında Kaleiçi’nin büyük sermaye sahipleri tarafından yatırım yapılmayana ancak küçük yatırımcılar için cazip olan işletmelere sahip olduğu biliniyor. Kaleiçi, küresel görünüme sahip olmasına rağmen mekanların büyük bir oranı yerel mekanlar olarak kalıyor. Kaleiçi dışındaki alanlarda ise büyük sermaye sahiplerine ait işletmeler yer alıyor, bunun nedeni ise kullanım alanlarının genişliği, işlek yerde bulunmaları olarak değerlendiriliyor.
Araştırma sonucunda Kaleiçi’nin tarihsel ve turistik yapısından ziyade eğlence amaçlı tüketim mekanları olarak kullanılması ve buna benzer şekilde işlevini sürdürdüğü görülüyor. Kaleiçi turizmden uzak eğlence mekanlarına daha yakın bir konuma yükselmiş durumda olduğu gözlemlendi.
