Antalya, uzun yıllar tarım şehri olarak anılıyordu. Kıyı şehri olan Antalya’da sanayi yatırımları belirli bir ölçüde devam ediyordu. Antalya, Türkiye’nin turizm şehri olmaya başlamasıyla birlikte yavaş yavaş otellerin yapılmaya başlanması turizm kenti olması ile sonuçlanmıştır. Oteller arasında özellikle şehir belleğinde yer edinen ‘Talya Otel’ ise büyük önem taşıyordu. Günümüzde yeniden yapılan otelin inşaatının mahkeme kararı ile durdurulması tartışmalı bir konu olarak sürüyor.
ANTALYA’DAKİ İLK OTELLER YALNIZCA KONAKLAMA İÇİNDİ
Antalya’da otellerin ilk amacı turistik değil konaklama amaçlı olmuştur. 1930 yılında Tophane Meydan’ındaki Park Oteli açılmışsa da temel amacı konaklama olmuştur. Bu otel ise beş yıl içinde postaneye dönüştürülmüş ilerleyen yıllarda ise özellikle 1960’lı yıllardan itibaren kamu, özel sektör ve İller Bankası’nın katkılarıyla bazı turistik tesisler yapılmış olsa da mimari ve uygulamada yetersiz kalmış durumda. Antalya ve Alanya’da turizmi 1970’lerden itibaren oluşturmak için turistik belgeli üç motel, dört otel ve sekiz pansiyon bulunuyordu ancak bunlarda da yatak sayısı binin üzerinde değildi.
TÜRKİYE’NİN İLK BEŞ YILDIZLI OTELİ
Antalya’daki bu durumdan haberdar olan Vehbi Koç, Talya Oteli’nin kurulması düşüncesini geliştirmiş. Otelin arazisini Haluk Çatırlı bulmuş ve projesini Ahmet Metin Erözü ile Haralad Loebermann tarafından Nürnberg’de hazırlanmıştır. Temeli ise 1972 yılında atılan ‘Antalya Oteli’ 1975’de kapılarını açmış ve sonra ‘Talya Oteli’ olarak değiştirilmiş. Antalya’daki modern anlamdaki ilk beş yıldızlı otel olan ‘Talya Otel’ turizm alanında büyük bir dönüm noktası olmuştur. Bundan sonra oteller artmaya başlamıştır.
‘TALYA OTELİ’ ADININ ÖYKÜSÜ
Talya adının, ‘Antalya Oteli’ tabelasındaki A ve N harflerinin uçmasından sonra ‘Talya Oteli’ olduğu söylentisi olsa da bu doğru bir bilgi değildir. ‘Antalya Motel’ adı nedeniyle dava açmış, dava sonunda ‘Talya Oteli’ olarak adı değiştirilmiştir. Steigenberger, Koç Holding, İş Bankası ve Antalyalı Ferda Kahraman’ın ortaklığıyla TÜTAŞ Türk-Alman Turizm A.Ş. otel bu şirketlerin yatırımıyla yapılmıştır.
BULUNDUĞU ALAN TURİZM BÖLGESİ İLAN EDİLDİ
Deniz kıyısında kendi plajına sahip stratejik konumda yer alan Talya Oteli, Türkiye’nin ilk beş yıldızlı oteli olmasının yanı sıra Bey Dağları manzarasına hakim, falezler üzerine kurulmuş bir tesis olarak önem taşıyor. Antalya’nın Kırk Daireler’e ve Talya Apartmanı’na komşu durumdadır. Talya Oteli ve konferans salonu, 68 ada, 43 ve 20 parseller üzerine yapılmış, bu alanlar turizm bölgesi ilan edilerek imar planına dahil edilmiş.
2010 YILINA KADAR HERHANGİ BİR İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMAMIŞ
Talya Oteli’nin imar planı, 1990 yılında onaylanmış ve emsal 0.90 ile yapılaşma yüksekliği maksimum 25.54 metre olarak belirlenmiş. Daha önceki imar planları bölgenin sorunlarını çözmede yetersiz kalmıştır. Otel, 1975 ve 1989 yıllarında iskân almış olsa da 2010 yılına kadar herhangi bir imar planı değişikliği yapılmamış. Davalar nedeniyle otelin bulunduğu parsel plansız kalmış, standart mimari ölçülere uymayan yapısı nedeniyle planlama sorunları yaşamasına neden olmuştur. Özellikle otelin deniz tarafına eğimli olması ve farklı noktalardan verilen yapılaşma kotları, kat yüksekliği ve yapılaşma haklarının tam olarak belirlenememesine gibi sorunlar ortaya çıkmıştır.
KAÇAK KATLAR YAPILDI
2013 yılında otel yenileme çalışmaları nedeniyle kapatılmış ve daha sonra yıkılarak yenisi yapılmaya başlanmıştır. Bu süreçte ise Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin 2016 yılında yayımlandığı raporuna göre, otelin mevcut durumda plansız kalması, faaliyetine devam edememesine yol açmıştır. Rapor, otelin yerine modern bir yapının inşa edilmesi gerektiğini savunmaktadır. Ayrıca, otelin ilk beş yıldızlı tesis olması ve kent belleğinde önemli bir yeri bulunmasına rağmen, otelin yıkılması gerektiği yönündeki görüşler dikkat çekmiştir. Yapının, zamanla kaçak kat ilaveleriyle orijinal mimarisinden sapması da bu tartışmaların temel nedenlerinden biri olması önem teşkil ediyor.
2021 YILINDA YIKILDI
Antalya Talya Oteli'nin mimari ve imar süreci karmaşık durumdadır. 1971 yılında yapımına başlanan ve 1975 açılan otel, zamanla eklenen kaçak katlar ve yapılaşma sorunlarıyla gündeme gelmiştir. Bölge halkı, otelin fazladan eklenen katlarının hem rüzgar akışını engellediğini hem de doğal dengeyi bozduğunu ileri sürerek hukuki sürecin başlamasına neden olmuştur. 1988 tarihli Danıştay kararı da bu durumu teyit etmiştir. Ayrıca, otelin mevcut yapısının depreme dayanıklılığı tartışma konusu olmuş, güçlendirme yerine yıkım kararı alınarak 2021 yılında otelin yıkılmasına karar verilmiş. Yeni projenin ise denizle kent arasına bir sur duvarı gibi set çekmesi sonucu rüzgar akışını engellediği yönündeki endişeler hala sürüyor. Süreçle ilgili birçok üniversite raporu hazırlanmış ancak kaçak yapılaşmanın etkileri ve kamu yararına olup olmadığı ise tartışma konusu durumda gelmiştir.
ORİJİNAL PROJEDE TÜRK HAMAMI VE SAUNA BULUNMUYOR
Talya Oteli, Antalya'daki falezler üzerine konumlandırılmış ve arsanın eğiminden faydalanarak alt katlara yüzme havuzu, snack-bar, ofisler, toplantı odası, spor salonu gibi hizmet alanları yerleştirilmiş. Ayrıca denizle bağlantısı bir asansör aracılığıyla sağlanmış. Orijinal projede yer almayan Türk hamamı ve sauna, otelin iyileştirme çalışmalarının birinde eklenmiş. Bu yapıların otelin yanında iki katlı bir tesiste bulunacağı öngörülmüşse de, daha sonra ana yapıda çözümlenmiş.
KOÇ AİLESİNE AİT SÜİT ODALAR BULUNUYORDU
Zemin katta yer alan lobi, teraslar, mutfak ve restoran, Beydağları manzarasına yönlendirilmiş. Restoran, üçgen bir formda tasarlanmış ve 220 kişilik kapasiteye sahip. Kongre merkezi yapılana kadar düğün ve kokteyller için de kullanılmış. Otelin üst katları tamamen konaklama amaçlı olup, dört yatak katı ve her katta farklı büyüklükte otel odaları bulunuyordu. Bu odalarda ferforje detaylar, ahşap mobilyalar tercih edilmiş ve bazı odalar süit olarak tasarlanmış. Sonradan eklenen iki yatak katı ise büyük ölçüde süitlerden oluşmaktaydı. Özellikle Koç Ailesi’ne ait süit odalar bu katlarda yer almış. Otelin çatısında yeşil teraslar ve ısı yalıtımı sağlanmış. Bungalovlar da arsaya yerleştirilmiş, içlerinde oturma ve yatak odası kot farkıyla ayrılmış. Talya Oteli’nin mimari tasarımında kullanılan detaylar, otelin benzersiz konumunu ve yapısal yeniliklerine değinilmiş.
OTELİN GENİŞLETİLMESİ FALEZLER ÜZERİNDE YOĞUN YAPILAŞMAYA NEDEN OLDU
Talya Oteli, Antalya'nın kent belleğinde ve turizminde önemli bir yer tutuyor. 1971 yılında inşaa edilen otel, 1980'lerde Antalya’nın turizmde parlamasına katkı sağlayan dönemin başlangıcını oluşturmuştur. Zeki Müren, Monaco Prensesi Grace Kelly gibi ünlülerin konakladığı otel, Antalya’nın ilk 5 yıldızlı oteliydi ve kent halkı için yeni kültürel alışkanlıkların merkezi oldu.
Otel, çalışanları için bir okul niteliğindeydi ve turizm sektöründe birçok profesyonelin yetişmesine katkı sağladı. Otelin genişletilmesi, falezler üzerinde yoğun yapılaşmanın kötü bir örneği olarak değerlendiriliyor. Yıkılması, Antalya kent belleğine ciddi zararlar verdi ve şehirde bu tür önemli yapıların korunması gerektiği vurgulanıyor.
VEHBİ KOÇ BURADA YAŞAMINI YİTİRDİ
Talya Oteli’n yapımında büyük emeği bulunan Koç ailesi için büyük anlam içeriyor. Koç Holding kurucusu Vehbi Koç, 25 Şubat 1996 tarihinde tatilini geçirmek geldiği otelin 609 numaralı odasında 95 yaşında iken yaşamını yitirmişti. Vehbi Koç’un ölümünden sonra oda, otelin yıkılmasına kadar kapalı kalmıştır.
YENİ İNŞAAT DURDURULDU
Talya Oteli’nin yeniden yapım sürecinde mahalle sakinleri tarafından davalık oldu. Dava, Antalya İdare Mahkemesi’nde karara bağlandı. Mahkeme, 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı iptal talebini reddederken, 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ve inşaat ruhsatı iptalini kabul ettiğini açıkladı. Koç Grubu şirketi Marmaris Altınyunus Turistik Tesisleri AŞ’den ise açıklama geldi. Açıklamada, kararın kesin olmadığı ve istinaf yolunun açık olduğu belirtildi. 1975'te açılan otel, 2013’te yenilenmek için kapanmış ve 2021'de yeniden yapım çalışmalarına başlanmıştı. Projenin 2024'ün son çeyreğinde tamamlanması bekleniyordu ancak inşaatı yürütme davasının devam etmesi nedeniyle inşaat askıya alındı.
