Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi tarafından dünya literatürüne yeni bir boya böceği kazandırıldı. Uzun yıllar süren saha araştırması ve bilimsel deneyler ışığında boyamada kullanılan bir böcek olan "koşnil"in kırmızı renk veren bir türü keşfedildi. Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Genç tarafından 2021 yılında başlatılan çalışma bugün adını dünya literatürüne yazdırdı. Dünyada 6 tür böcek ve deniz salyangozunun renk elde etmek üzere bütünleşik tekstil endüstrisinde kullanıldığını ifade eden Prof. Dr. Genç, çalışmalar neticesinde 7’nci boya böceğini keşfettiğini ilan etti.
Yaptığı çalışmalar hakkında bilgi veren Prof. Dr. Mustafa Genç 25 yıldır bu alanda çalışma yürüttüğünü belirterek, "2006 ile 2012 arasında Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nde kökboyama ve bitkiler üzerine çalıştım. Arşivde çalışırken Anadolu coğrafyasındaki doğal boyar madde kaynakları, boya haneler ve buradaki üretim süreçleri ile ilgili ne kadar çalışma yapıldığını araştırdım.
Ben arşivde çalışırken bir arşiv kaydında Osmanlı Devleti döneminde boya böcekleri ile ilgili bir çalışma yapıldığını ve bu boya böceklerinin de sonrasında Anadolu’nun özellikle Mersin ve Antalya civarında sıcak olan bölgede üretimi ve bir deneme gerçekleştirildiği ilgili bir kayda rastlamıştım. Antalya, Mersin sahilinde bu kaktüslerin üzerinde bu böcek türü yetişiyor mu diye arayışa geçmiştim. Daha sonrasında bize bir öğrencimiz Kıbrıs’ta buna benzer bir böcek olduğunu söyledi ve fotoğrafını gönderdi. Baktığımda bunun bir koşnil türü olduğunu gördüm.
Sonrasında Prof. Dr. Gökhan Aydın’la beraber Kıbrıs’ta direkt olarak alanda bir çalışma gerçekleştirdik. Bu böcek ilk defa Kıbrıs’ta 2016 yılında görülüyor. Bizim coğrafyada kaktüs türü Frank yemişi olarak biliniyor, Anadolu coğrafyasında da onların üzerinde zararlı bir parazit olarak ortaya çıkmış. Kıbrıs tarım Bakanlığından izin alarak Gökhan Aydın hocayla beraber bu böceklerden numuneler aldık ülkemize getirdik. Antalya’daki kaktüslerin üzerine aşılama yöntemiyle bunun denemelerini yaptık ve burada da aynı sonuçları verdi" dedi.
"Çalışmalar sonucu sektörde kullanılabileceğine karar verdik"
Yüksek lisans öğrencisi Bengü Aydın’la birlikte laboratuvardaki boyama işlemlerini gerçekleştiren Genç, böceği ipek, pamuk ve yün kumaş üzerinde denemelerini yaptığını söyledi. Genç, "Bizim alanımızın şöyle bir özelliği var. Yaptığınız boyanın sadece tutunması, renk vermesi değil daha sonraki süreçlerde bunun ne kadar kalıcı, kullanılabilir, ekonomik ve ticari değeri gibi birçok durumu göz önünde bulundurmamız gerekiyor. Biz öncelikli olarak bunun haslıklarının ne kadar olduğunu ve boyar madde içerikleri ile ilgili bir çalışma gerçekleştirdik. Boyamaları tamamladıktan sonra 'ışık, yıkama, sürtünme haslıkları ile ilgili olarak ve içerisindeki boyar madde oranları nedir?' şeklinde bir net bilgiye sahip olabilmek için İstanbul’da Doğal Boya Araştırma Geliştirme Laboratuvarı'na boyama örneklerini ve boya böceğimizden numune gönderdik. Gelen sonuçlardan sonra biz bunun sektörde kullanılabileceğine karar verdik" şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Mustafa Genç, literatüre kazandırdığı böceği dünyaya duyurmak için makale çalışması gerçekleştirdiğini ve Textile Research Journal dergisinde yayımlanmasının ardından dünyanın kırmızı renk veren yedinci boya böceğini bütün dünyaya ilan etmiş olduklarını söyledi.
"Ülkemize ekonomik anlamda katkı sağlayacak bir alan açtık"
Bu böceğin daha önce koşnil türü olarak keşfedildiğini ancak boyama yönüyle ilgili çalışma yapılmadığını Prof. Dr. Genç boya böceğinin özelliklerinden bahsetti. Genç konuşmasının devamında Böceğin kullanım alanlarından bahsederek, "Boya böceği çünkü sadece tekstil boyamasında değil gıdalarda renklendirici olarak, kozmetik sektöründe ruj, oje kullanılan ekonomik değeri çok yüksek olan bir böcek. Biz bu böceği Avrupa’dan ya da diğer dünya ülkelerinden kilogramını 300 euro'ya alıyoruz. Kendimiz ürettiğimiz de aynı zamanda ciddi manada yeni bir üretim modeli ile ülkemize ekonomik anlamda katkı sağlayacak bir alan açmış olacağız. Bütün bunları değerlendirdiğimizde ekonomik, ticari, gıda ve tekstil sektörüne yeni bir buluş olarak dünyanın yedinci boya böceğini dahil etmiş olduk" dedi. İHA
