Antalya’da yapılan meslekler, bir zamanlar bu meslekler moda idi. Antalya’daki mesleklerin sayısının fazla olması dikkatlerden kaçmıyor. Antalyalıların bir zamanlar yaptığı mesleklerden geriye belli başlıları kalmış durumda. İşte Antalya’da yapılan meslekler…
ASKERLİK İÇİN OLANLAR FAZLA
‘Abacı’, giysi yapan kişilere deniliyordu. ‘Abanici’, sarık, bohça, kundak ve yorgan yüzü yapanların mesleği idi. ‘Ainnedar’ ise ayna sanatı yapanlara verilen addı. ‘Amele’ adı işçi olarak günümüzde de kullanılsa da ‘Amele Dülger’ adı günümüzde kullanılmıyor. Osmanlı döneminde hem inşaat hem de ahşap işini yapanlara deniliyordu. ‘Arpacı’ ise arpa satanlara verilen addı. ‘Asakir-i Hassa Askeri’ padişahı korumakla görevli askeri birimde görevlilere denilirdi ‘Asakir-i Hassa Muallimi’ ise bu görevlilerin eğitmeni idi. ‘Asakir-i Mansure Askeri’ Osmanlı Ordusu’nun o dönemdeki adıdır. İkinci Mahmut döneminde ordu yenilenmeye gitmiştir. ‘Asakir-i Mansure Muallimi’ ise askerleri eğiten kişilere denilirken ‘Asakir-i Mansure Tekaüd’ ise ordu emeklisine deniliyordu. ‘Aşçı’ günümüzde de yapılan mesleklerden biridir. ‘Aşkar Ağa Taburu Askeri’, ‘Asakir-i Hassa’ya bağlı birimde askerlik yapanlara deniliyordu. ‘Atik-i Osmani’ ise dönemin danışmanı görevini görüyordu. ‘Attar’ günümüzdeki ‘Aktar’ın ilk halidir ve aktarların görevini yapar. ‘Ayan-ı Kaza’ ise o dönemde bölgenin lideri olarak değerlendirilebilir. Günümüzde ‘ağa’ teriminin kullanıldığı bu sözcük o zamanlar kazaların lideri olarak kullanılıyordu. ‘Aynacı’ günümüzde ayna yapanlara dense de önceden gözlük ve ayna yapan kişilere deniliyordu.
GÜNÜMÜZÜN BAZI MESLEKLERİ GEÇMİŞTEDE DE AYNIYDI
‘Babı Miri Ankapu’ adı ise maliye ve idari yapıda çalışanlara deniliyordu. ‘Bab-ı Seraskeri’ günümüzdeki Genel Kurmay’ın eş değeridir, burada çalışanlara da ‘Bab-ı Seraskeri’de Asker’ deniliyordu. ‘Babı Seraskerid’en Çerağ’ ise o dönemde askeri birimde rehber olanlara verilen meslek adıydı. ‘Babı Seraskeri’de Muallim’ ise o dönemde askeri birimde öğretmenlik yapanlara deniliyordu. ‘Bahçıvan’ bahçe işi ile uğraşanlara deniliyor, günümüzde de devam ediyor. O dönemde ‘Bahçıvan Amele’ ise bahçe işçisi olarak anılıyordu. Günümüzde de devam ‘Bakırcı’ ve ‘Bakkal’ o dönemde de vardı. ‘Bakkalbaşı’ ise sarayın ya da dönemin önemli ihtiyaçlarını karşılayan bakkala deniliyordu. ‘Balıkçı’, ‘Bardakçı’ günümüzde de devam eden mesleklerdi. ‘Bazirgan’ ise o dönemde ticaret ile uğraşan daha çok gayrimüslimlere verilen meslek adı idi. ‘Berber’ günümüzde de olan meslekler arasındayken tuhafiyecilik işi yapanlara o dönemde ‘Bezzaz’ denilmiştir. ‘Bıçakçı’ ise günümüzde de devam eden meslekler arasında. ‘Bilasanat’ ise o dönemde el becerisi gelişmiş sanatla ilgilenen ustalara deniliyordu. ‘Binid Bakıcısı’ terimi yabancı gelse de aslında ‘Seyis’ mesleğinin diğer adıdır. ‘Boyacı’ ve ‘Börekçi’ günümüzde devam eden meslekler arasındayken o dönemler ‘Börekçi ve Çerçi’lik yapanlarda vardı. ‘Çerçi’ ise günümüzün seyyar satıcısıdır. ‘Burgucu’ adı yabancı gelse de günümüzde pazarcıların yaptığı işi yapıyorlardı.
BAZI MESLEKLER ÇIRAK EĞİTİYORDU
‘Camcı’ ve ‘Camcı ve Dükkancı’ meslekleri devam ediyor. ‘Cebehane’de Muallim’ ise cephanede eğitimci olanlara deniliyordu. ‘Cebehane’de Nefer’ cephanede görev yapanlara verilen addır. ‘Cebelülü Sipahi’ atlı birlikte görev yapanlara deniliyordu. ‘Cüllah Çırağı’ Osmanlı’da üretimi ve bakımından sorumlu zanaatkardır. ‘Çakmakçı’ Osmanlı döneminde ateşli silahlarla ilgilenen kişilere deniliyordu. ‘Çamaşırcı’ günümüzde de çamaşırların temizliğini yapan kişilere verilen ad olarak o dönemde de kullanılıyordu. ‘Çavuş’ günümüzde de yapılan askeri meslekteki rütbedir. ‘Çiftçi’ terimi hiç değişmeden günümüze kadar geldi. ‘Çiftçibaşı’ ise çiftliklerin tüm görevlerini üstlenen üst kişi olarak değerlendirmek mümkün. ‘Çiftlik’te Mübayaacı’ ise çiftlik ürünlerinin alım satımı gerçekleştirilen kişilere verilen addır. ‘Çilingir, ‘Çizmeci’, ‘Çoban’ ve ‘Çömlekçi’ günümüzde de devam ediyor. ‘Çubukçu’ ise sopa, uzun tahta malzemeler yapanlara deniliyordu. ‘Debbağ’ deri işçiliği yapanlara verilen addır. ‘Debbağ’da Şakir’ ise deri işçi çırağı görevindedir. ‘Debbağ Natırı’ dericilik işlerini denetleyenlere deniliyordu. ‘Demirci’ günümüzde de devam eden meslekler arasında. ‘Dersiam’ dönemin öğretmenleri demek yeridir. ‘Desbot’ Osmanlı’da askeri görevde bulunan meslek adı. ‘Deve Hatabcısı’ deve taşımacılığıdır. ‘Deveci’ günümüzde azalmış durumda. ‘Dideban’ yüksek askeri görevlidir. Dönemin terzilerine ‘Dikici’ denirdi. ‘Divane’ hem askeri olarak hem de şair olarak ele alınıyordu. ‘Duhancı’ tarım ve gıda üretimi ile ilgilenenlere deniliyordu. ‘Doğramacı’ ise günümüzde de devam eden ahşap işçiliği ile uğraşanlar bulunuyor. ‘Dükkancı’ günümüzde de devam eden mesleklerden biridir. ‘Dülger’ mobilya üretimi yapanlara o dönem verilen addır, ‘Doğramacı’ ile benzer meslektir.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BAZI MESLEKLER AZALSA DA DEVAM EDİYOR
‘Ekmekçi’ günümüzde fırıncıların yaptığı meslektir. ‘Eskici’ ölmeyen meslekler grubunda yer alıyor. ‘Habbacı’ günümüzün teke bayisi gibiydi ancak yalnızca gayrimüslimler yapabiliyordu. ‘Habbaz’ günümüzde şeker üretimi yapanlara deniliyor. ‘Hafız’ günümüzde de devam eden meslekler arasındadır. ‘Hakim-i Kaza’ günümüzün şehirlerinde bulunan hakimlere deniliyor. ‘Hamal’ mesleği geçmişte yapılan günümüzde ise ender yapılan meslekler listesinde yerini alırken ‘Hamamcı’ mesleği ise devam ediyor. ‘Hancı’, ‘Han Odabaşı’ ve ‘Han Odabaşı Hizmetkarı’ günümüzün otellerinde görev yapanların eski adları olarak demek doğru olacaktır. Camilerde günümüzde devam eden ‘Hatib’ ya da vaiz de denilebilir. ‘Helvacı’ mesleği günümüzde de devam ediyor. ‘Hergeleci’ ise günümüzde ‘seyis’ ya da ‘at bakıcısı’ olarak anılıyor. ‘Hizmetkar’ günümüzde ise hizmet işini yapan kişilere deniyor, ‘Hoca’ ise günümüzde Cami Hocası ve eğitim veren öğretimcilere deniliyor. ‘Humbaracı’ ise Osmanlı’da patlayıcı yapanların mesleği olarak biliniyordu. ‘Irgat’ günümüzde tarlada çalışanlara deniliyor ve geçmişten günümüze devam eden ‘Tarım İşçisi’ olarak anılıyor. ‘İmam’ günümüzde de devam eden meslekler arasında yer alıyor.
BAZILARI İSE İLK BAŞTA YANLIŞ ANLAŞILIYOR
‘Kabcı’ günümüzde kapı yapımı görevini yapanlara Osmanlı dönemindeki adı olarak biliniyordu. ‘Kadaif’ günümüzde de devam eden kadayıfçılık işini yapanlara deniliyordu. ‘Kahveci’ günümüzde de devam eden meslekler arasında bulunuyor. ‘Kalaycı’ günümüzde de olan meslekler arasında ancak sayısı azaldı. ‘Kaltakçı’ tahta işi ile uğraşanlara deniliyordu. ‘Kamışçı’ Osmanlı döneminde kamışları toplayıp bununla ilgili iş yapan insanlara deniliyordu. ‘Kantarcı’ Osmanlı’da kantar yapımı işi ile uğraşanlara verilen addı. ‘Kapıcı’ günümüzdeki meslekle aynıdır. ‘Karye-i Çoban’ günümüzün muhtarı olarak değerlendirmek mümkündür. ‘Kasap’, ‘Katip’, ‘Kayıkçı’, ‘Kazancı’ ‘Keçeci’günümüzde çok değişikliğe uğramadan kalan meslekler arasında yerini alıyor. ‘Katırcı’ ise günümüzde yapılmayan meslekler arasında katırlarla ilgilenen kişilere deniliyordu. ‘Kileci’ işi ise günümüzde kereste üretimi ile ilgilenen kişilerdir. ‘Köçek’ ve ‘Kömürcü’ günümüzde az da olsa devam meslekler arasında bulunuyor. ‘Kundakçı’ günümüzde kötü amaçla kullanılırken Osmanlı’da ise ahşap pencere, kapı gibi yapıları yapanlara verilen addı. ‘Külahçı’ Osmanlı’da erkeklerin başlarına giydiği bir tür şapka üretimini yapan insanlara verilen meslek adı olarak biliniyordu. ‘Leblebici’ ve ‘Manav’ günümüzde olan meslekler arasındadır.
BAZILARI BENZER ADLARI ÇAĞRIŞTIRSA DA AYNI DEĞİL
‘Marazi’ Osmanlı’da küçük hastalıklarla ilgilenen hekimler olarak anılıyordu. ‘Maraba’ günümüzde işçidir. ‘Mazur’ günümüzde ‘Toptancı’ adıyla devam eden meslektir. ‘Merkepçi’ eşeklerle ilgili meslek yapanlara deniliyordu. ‘Mısır Tüccarı’ günümüzde bulunmayan mesleklerden biridir. ‘Mısırcı’ günümüzde yalnızca AVM’lerde küçük seyyar dükkanlarda yapılıyor. ‘Muallim’ günümüzde öğretmendir. ‘Muhtar’ günümüzde de devam eden devlet idaresinin biridir. ‘Muhzır’ günümüzde denetleyici ve gözetmendir. ‘Mumcu’ günümüzde yapılan meslekler arasındadır. ‘Mutaf’ günümüzde yemeklerin hazırlanıp getirilmesinde görevli olan garsonlar olarak nitelendirmek doğru olacaktır. ‘Mühted-i Kala’ günümüzde inşaat mühendisidir. ‘Mücellid’ günümüzde kitap ciltleme işidir. ‘Müderris’ akademisyendir. ‘Müezzin’ günümüzde de devam eden meslektir. ‘Münadi’ geçmişte halka duyuru yapanlara deniliyordu. ‘Mütevelli-i Cami’ camiden sorumlu kimselere verilen addı. ‘Nalband’ günümüzde az da olsa devam eden meslekler arasında. ‘Oduncu’, ‘Oturakçı’ ve ‘Papaz’ günümüzde bulunan meslekler arasındadır. ‘Pabuççu’ ise ayakkabıcıdır. ‘Pasdırmacı’ askeri görevlerde yer alanlara deniliyordu. ‘Pazar Ağası’ zabıta olarak belirtmekte yarar var. ‘Peksimedci’ günümüzde de olan meslekler arasındadır. ‘Rencber’ köy yönetimleriyle ilgilenen bir meslekti.
ŞİMDİ O MESLEKLERDEN KALMASA DA FABRİKALARI VAR
‘Saatçi’ günümüzde de devam ediyor. ‘Sandıkçı’ günümüzde olan meslekler arasında. ‘Sebzeci’ günümüzde yapılırken ‘semerci’ mesleği ölmek üzere. ‘Sarabdar’ günümüzdeki sucular. ‘Saki’ ise içki servisi yapan barmen gibi düşünmek yeridir. ‘Sığırtmaç’ sığırlara bakanlara deniliyordu. ‘Sütçü’ günümüzde devam etse de ‘Şerbetçi’ günümüzde azalmış durumda yalnızca turisttik bölgelerde görmek mümkün. ‘Tabip’ günümüzde doktor. ‘Taşçı’ günümüzde de devam eden meslekler arasındadır. ‘Terzi’ günümüzde olan meslek. ‘Tellak’ mesleği günümüzde hamamlarda devam ediyor. ‘Tuzcu’, ‘Yorgancı’, ‘Uncu’ ve ‘Yağcı’ meslekleri tekel olarak değil büyük üretimlerin yapıldığı fabrikalarda yapılıyor. ‘Zahireci’ önceden tahıl ticareti yapanlara deniliyordu.
