Antalya’nın kültürleri arasında yer alan Yörük halıları, Anadolu’nun kadim Yörük Türklerinin kültürlerinden günümüze uzanan dokuma sanatını temsil ediyor. Bir yörük halısını dokumak epey meşakatli, yorucu ve zaman alıyor. Yörük kadınları önce dokuyacakları halının yününü temizledikten sonra aylar süren bir işe başalar. Yüzyıllardır kültürel değer olan bu halıların üzerinde yer alan her bir motifin bir anlamı bulunuyor. Ancak hızla değişen dünyada fabrikasyon ürünler Yörük halıların yerini almaya devam ederken, Yörük halıları artık evlerde birer dekorasyon veya süs eşyası olarak kullanılmaya başlandı. Antalya’nın Demirciler Çarşısı’nda Yörük halılarının üreticiler ve satıcıları, hem bu sanatı yaşatma, koruma hem de ekonomik zorluklarla başa çıkma mücadelesi veriyor. Demirciler Çarşısı Esnafı, yörük halılarının artık evlerde dekorasyon niyetine kullanıldığını dile getirdi.
HALILAR ÜZERİNDEKİ MOTİFLERİN ANLAMI VAR
Demirciler çarşısı esnafı, Yörük halılarının kendilerine özgü bir çalıma sonucunda ortaya çıktığını belirtti. Halılar üzerinde bulunan motiflerin Yörükler için anlam taşıdığını vurgulayan Esnaf, “Yörük halı, klasik seccade ebatlında, yaklaşık iki metre uzunluğunda. Bu, yörüğün kendi özgür çalışması, yani yörüğün kendi malı. Halı üzerindeki motifler yörük motifleri olup, yörükler için büyük anlam taşır. Makas yerleri ve karakterler gibi özel motifler içerir ve anlatmak istedikleri bazı şeyleri ifade eder. Şu anda gördüğünüz, koridor arası uzun halı yani yolluk. Yörük halılar yünden yapılır. Yün tabiriyle, kendi el işçiliğiyle yapılır. El eğirmesi ve dokuması. Balıkesir yörüklerine ait halılar da vardır ve bunlar kırmızı zemin üzerine dokunmuştur. Antalya ve Balıkesir Yörükleri’ne ait halılar arasındaki farklar renk ve desenlerde görülür; her biri farklı motif ve ifadeler içerir. Örneğin, Toros Yörükleri’nin kilim namazlıkları, Adana çecik dokumaları, Burdur yörüklerinin namazlıkları gibi çeşitler mevcuttur” şeklinde ifadelere yer verdi.
YÖRÜK HALILARINA ÇOK TALEP YOK
Demirciler Çarşısında Yörük halılarına talebin sınırlı olduğunu aktaran Çarşı Esnafı, “Şu anda halı satışları pek yapılmıyor. Turizm açısından fazla rağbet görmüyor. Ancak, turizmle ilgili ilgilenenler var ama talep sınırlı. Sıcaklık nedeniyle yerli müşteriler tercih ediyor. Bu halılar aktar için tasarlanmıştır ve Antalya'nın yörük döşemelerinin küçük boyları olarak bilinir.
Antalya Yörükleri çok eski bir tarihe dayanır. Antalya Müzesi'nde görülen örneklerde, renkler ve kalite oldukça özgündür. Geleneksel dokuma yöntemleri yüzyıllar boyunca gelişmiştir. Ankara'dan gelen Polatlı halıları da bu geleneğe benzer ama daha kalın dokunur’ diye konuştu.
DEKORASYON OLARAK KULLANILIYOR
Çarşı Esnafı, Yörük halılarının artık evlerde birer süsü eşyası, dekorasyon olarak kullanıldığını söyleyerek, “Bu halılar genellikle ev dekorasyonunda ve namazlık olarak kullanılıyor. Eskiden sedirlerde, eski evlerde bulunurdu. Yörük halıları genellikle zevk sahibi kişilerin evlerinde bulunur ve modern hayat estetik değerleri unutturdu.
Günümüzde fabrikasyon ürünler daha yaygın ve estetikten uzak. Yörük halılarını dokuyan kimse artık çok az kaldı. Antalya'da bulmak zor, Burdur, Bucak gibi köylerde birkaç aile bu işi sürdürüyor. Halı dokuma büyük emek gerektirir. Kadınlar, eski zamanlarda bu işi zevk için yapardı. Günümüzde ise ekonomik nedenlerle bu işin cazibesi azaldı. Kadınlar artık tarım işlerinde, daha yüksek ücretlerle çalışmayı tercih ediyor. Bu halılar hala çok değerli ve güzeldir, ancak modern toplumda az bulunur hale gelmiştir” dedi.
