Yerel yönetimlerin kendi bölgelerinde bulunan ‘yoksulluk haritalarını’ çıkartmaları bununla birlikte uygun planları gerçekleştirerek yoksulluğu en aza indirme mücadelesi için çabalıyorlar. Yerel yönetimlerin yoksulluk mücadele faaliyetini anlamak adına yapılan çalışmada Antalya, Muğla, Hatay ve Van Büyükşehir Belediyelerinin stratejik planları 2020-2024 yıllarını içeren planlar. Faaliyet raporlarının 2021-2022 yıllarında gerçekleştirilmeleri incelendi. Doğan Peker tarafından yapılan, “Yoksullukla Mücadelede Yerel Yönetimlerin Rolü: Antalya, Muğla, Hatay ve Van Büyükşehir Belediyesinde Bir Analiz” araştırmada yoksulluk durumları ve çalışmaları ortaya kondu.
YEREL YÖNETİMLER MÜCADELE EDİYOR
Kentleşmenin ve nüfusuna artması sonrasında yoksulluk olgusu da değişim geçirmiş ve kentsel yoksulluk olarak daha görünü duruma getirmiş. Bu durumla ilgili mücadele için gelişmiş ülkeler ya da az gelişmiş ülkelerde yerel yönetimlere önemli miktarda kaynak ayrılıyor. Yoksullukla mücadele de yerel yönetimlerin yakınlık ilkesi nedeniyle merkezi yönetimler yereldeki temsilcileri olan belediyeler yardım da bulunuyor.
MÜCADELE DÖRT KATEGORİDE GERÇEKLEŞİYOR
Yerel yönetimlerin yoksullukla ilgili mücadelesine dair dört kategori yer alıyor. Bunlar; bölgelerinde yoksulluğu anlamak, yoksul kesimle iletişime geçmek ve koordine etmek, yoksul kesime fayda sağlayacak eylemlerde bulunmak ve yereldeki refahın diğer yönleri ile denge sağlamak olarak sıralanıyor. Yine yerel yönetimlerin yoksullukla mücadele kapsamında sosyal politika uygulama süreçleri ise şu biçimde; sosyalleştirme, sosyal kontrol etme ile rehabilite etme, rehberlik etme, danışmanlık ile yönlendirme çalışmaları, gözetme, yardım eylemlerinde bulunması, yatırım yapma olarak sıralanmış. Belediyeler hem kullandıkları kaynakları hem de mevzuattan kaynaklı görevlere sahip olmalarından dolayı bulundukları alanda önemli rol oynuyor.
DÖRT BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İNCELENDİ
Antalya, Muğla, Van ve Hatay Büyükşehir Belediyeleri’nin 2020-2024 Stratejik Planları ve 2021-2022 yıllarına ait faaliyetleri incelendiğinde, çeşitli temalar belirlenmiş. Bu temalar arasında sosyal belediyeciliği ve sağlıklı yaşamı yaygınlaştırma, dezavantajlı kesimlerin güçlendirilerek sosyal hayata katılımını sağlama, ihtiyaçların belirlenmesi, maliyet tahminleri, faaliyet ve projeler, riskler, toplumsal ihtiyaçlara yönelik destek hizmetlerinin geliştirilmesi yer almış. Stratejik planlarda belirlenen kod listeleri, şehirler bazında analiz edilmiş ve her şehrin alt kod hiyerarşisine göre şekiller oluşturulmuştur. Ayrıca, şehirler ikişerli gruplar halinde karşılaştırmalı vaka analizine tabi tutulmuş.
ANTALYA’NIN STRATEJİK PLANI
Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin stratejik planında, ihtiyaç sahipleri ve engelli bireyler için oluşturulan planlar arasında sabit ve gezici birimlerin oluşturulması, ucuz ve sağlıklı ayni yardımların dağıtımı için projeler geliştirilmesi, uzman personel istihdam edilmesi ve mekânların fiziksel olarak iyileştirilmesi gibi adımlar bulunuyor. Ayrıca, büyükşehir koordinasyonunda engelsiz hizmet komisyonunun kurulması, emeklilere yönelik tesislerin artırılması ve kadınların iş hayatına katılımı ile kişisel gelişimlerinin desteklenmesi de önemli hedefler arasında yer alıyor. Bu gereksinimlerin tespit edilmesiyle yaşlılar, engelliler ve kadınlar gibi dezavantajlı gruplar hedef kitle olarak belirlenmiştir. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin yoksulluğu hafifletme amacı taşıyan bu planları, doğrudan yoksullukla mücadele yaklaşımını benimsemekte, kadınların kişisel gelişimini artırma faaliyetleri ise daha bütüncül bir yaklaşım sergileniyor.
DOĞAL AFETLERDE TÜM VATANDAŞLAR İÇİN
Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin stratejik planında doğal afetlerde tüm vatandaşlar için mobil hizmetlerin gerekliliği, beslenme ve gıda ihtiyaçlarını karşılayamayan bireylerin varlığı, engelli bireylere hizmet veren kuruluşlar arasındaki iş birliği eksikliği ve bu bireylere yönelik merkezlerdeki personel ve donanım yetersizlikleri gibi tespitler yapılmış. Eğitim kalitesini artıracak merkezlerin eksikliği ve emeklilere destek sağlayacak tesislerin yetersizliği de önemli sorunlar arasında yer alıyor. Belediye, bu sorunlarla mücadele etmek amacıyla çeşitli projeler geliştirmiştir. Halk mama ve halk süt projeleri, nakdi ve ayni yardımlar, mobil aşevi hizmetleri gibi faaliyetler yoksulluğu hafifletmeye yönelik olarak tasarlanıyor. Ayrıca, engelli ve yaşlı bireyler için engelsiz yaşam evi, emekli kahvesi, yaşam köyleri, Alzheimer ve Demans hastalarına destek sağlayan merkezler ve engelsiz plaj gibi projeler yürütülüyor.
MUĞLA’NIN PROJELERİ
Muğla Büyükşehir Belediyesi de benzer şekilde dezavantajlı gruplara yönelik projeler geliştirmiştir. Aile danışma hizmetleri, kısa mola ve engelsiz plaj hizmetleri, 100 yaş evi, engelli nakil hizmetleri, kadın misafir evi ve kadın danışma merkezi gibi projeler, özellikle engelli, yaşlı, kadın ve ihtiyaç sahiplerine yönelik hedef gruplara odaklanıyor. Kırsal alanlara yönelik “Kısa Mola” ve “Mor Yaşam” çalışmaları da bu kapsamda değerlendirilmiş. Muğla Belediyesi’nin bu faaliyetleri, yoksulluğu azaltma ve dezavantajlı grupların yoksunluklarını hafifletme amacı taşımakta, ancak uygulanan yaklaşımlar daha çok parçacıl bir perspektiften ele alınmış.
HATAY’IN STRATEJİK PLANI
Hatay Büyükşehir Belediyesi’nin 2020-2024 Stratejik Planında, dezavantajlı kesimlere ve göçmenlere yönelik pek çok faaliyet ve proje yer almış. Göçmenlere yönelik planlanan faaliyetler arasında göç biriminin kurulması, göçün şehre etkisinin analiz edilmesi, uyum süreçleri için eğitimler verilmesi ve nitelikli göçmenlerin sosyo-ekonomik yapıya uyumu gibi konular bulunuyor. Ayrıca, göçmenlere çevre bilinci kazandırılması amacıyla eğitimler verilmesi ve Hatay kart ile sosyal market uygulamaları dikkat çekiyor. İhtiyaç sahiplerine yönelik iftar yemekleri, camilerde yemek dağıtımı, aşevlerinden sıcak yemek ve yardım malzemesi sağlanması gibi sosyal yardımlar da önemli projeler arasında.
KURSLAR, ETKİNLİKLER GİBİ PROJELER PLANLANMIŞ
Dezavantajlı kesimlerin toplumsal hayata katılımını artırmak için ise Hatay Büyükşehir Belediyesi, engelli birey veri tabanı oluşturulması, toplumsal eşitlik birimi kurulması, engelsiz yaşam atölyesi açılması ve şiddetle mücadele kapsamında farkındalık eğitimleri gibi projeleri devreye sokmuştur. Kadın dayanışma ve sığınma evi, yaşlı destek merkezi ve Alzheimer hastalarına yönelik yer bulma projeleri de bu kapsamda önemli yer tutuyor. Eğitim ve kültürel faaliyetler kapsamında ise eğitsel ve kültürel kurslar, sportif kurslar, kültür-sanat etkinlikleri, kitap okuma alışkanlığının kazandırılması ve dijital kütüphane gibi projeler planlanmış.
VAN’DA ENGELLİ BİREYLERE NAKDİ YARDIM
Bununla birlikte, Van Büyükşehir Belediyesi’nin stratejik planında da dezavantajlı kesimlere yönelik doğrudan yoksullukla mücadele politikaları öne çıkıyor. Engelli bireylere nakdi yardımlar, hijyen malzemeleri temini ve araç hizmetleri, halk ekmek fabrikasının kurulması, iftar çadırları ve gıda paketleri gibi projelerle yoksulluğun hafifletilmesi hedefleniyor.
PEK ÇOK ORTAK ADIM ATILDIĞI GÖRÜLÜYOR
Antalya, Muğla, Hatay ve Van Büyükşehir Belediyelerinin stratejik planlarındaki faaliyet ve projeler incelendiğinde, dezavantajlı kesimlerin kapasitelerinin artırılmasına ve yoksulluğun hafifletilmesine yönelik pek çok ortak adım atıldığı görülmektedir. Bu projeler, sosyal destek ağlarını güçlendirmeyi, aidiyet duygusunu geliştirmeyi ve sürdürülebilir çözümler sunmayı amaçlayan önemli stratejik yaklaşımlar içeriyor.
KOD MATRİS TARAYICISI
Kod Matris Tarayıcısı incelemesinde, dört büyükşehir belediyesinin sosyal belediyecilik ve dezavantajlı kesimlere yönelik faaliyet ve projeleri analiz ediliyor. Muğla Büyükşehir Belediyesi "sosyal belediyeciliği ve sağlıklı yaşamı il geneline hâkim kılma" başlığında iki kez kodlanırken, Hatay Büyükşehir Belediyesi "dezavantajlı kesimlerin güçlendirilerek sosyal hayata katılmalarının sağlanması" başlığında yedi kez kodlanıyor. İhtiyaçlar kategorisinde ise Antalya dokuz, Hatay on sekiz, Muğla beş, Van iki defa kodlanıyor. Tespitler başlığı altında Antalya dokuz, Hatay yirmi üç, Muğla iki, Van yedi kez kodlanıyor.
TOPLUMSAL İHTİYAÇLARA YÖNELİK DESTEK’TE ANTALYA SEKİZ DEFA KODLANMIŞ
Maliyet tahmini açısından, Antalya dört, Hatay beş, Muğla bir ve Van iki defa kodlanmış. Faaliyet ve projeler kategorisinde ise Antalya yirmi dokuz, Hatay yirmi yedi, Muğla on, Van on altı kodlama oluşmuş. Riskler başlığı altında Antalya dokuz, Hatay dört, Muğla üç, Van iki defa kodlanmış. Toplumsal ihtiyaçlara yönelik destek hizmetlerinin geliştirilmesi kategorisinde ise Antalya sekiz defa kodlanmış.
ANTALYA KADINLARA, HATAY GÖÇMENLER DESTEK VERİYOR
2021-2022 faaliyet raporlarına göre, Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin 2022 cari transfer bütçesinin yüzde 3,66'sı, Muğla'nın yüzde 3,68'i, Hatay'ın yüzde 1,79'u ve Van'ın yüzde 3,73'ü gerçekleşmiş. Bu veriler, belediyelerin dezavantajlı kesimlere yönelik doğrudan müdahale politikalarını uyguladıklarını gösteriyor. Antalya'nın kadınlara yönelik yaygın eğitim projeleri dolaylı bir uygulama olup, bütüncül politika olarak değerlendirilebilirken, Hatay, dezavantajlı kesimlerin kapasitelerini artırmaya yönelik bütüncül yaklaşımlar uygulanıyor. Özellikle Hatay, Suriye krizinden etkilenen göçmenlere ve sığınmacılara uyum programları ile destek sağlanıyor. Dört büyükşehir belediyesi, dezavantajlı kesimlere yönelik faaliyet ve projeleriyle yoksullukla mücadelede önemli aktörlerdir ve merkezi yönetimin yerel temsilcileri olarak rol oynuyor.
BU POLİTİKALAR TOPLUMSAL UYUM İÇİN ÖNEMLİ
1980'lerden sonra neo-liberal politikalarla birlikte küreselleşme ve teknolojinin hızlı ilerlemesi, gelir eşitsizliği ve yoksulluğun daha görünür hale gelmesine yol açmış. Merkezi yönetimlerin boşalttığı alanları yerel yönetimler, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları doldurmuş, yoksullukla mücadelede işbirliği zorunlu hale gelmiş. Antalya, Muğla, Hatay ve Van büyükşehir belediyeleri, dezavantajlı kesimlere yönelik doğrudan yoksullukla mücadele politikaları uygulayarak sürdürülebilir ve bütüncül çözümler sunuyor. Yoksullukla mücadelede işbirliği ve sosyal içerme politikaları, toplumsal uyum için kritik önemde.
