Türkiye'nin en köklü ve en zengin ailelerinden biri olan İpar ailesinin hikayesi, zirveden çöküşe uzanan bir yolculuğu anlatıyor. İpar ailesinin başarıları, servetleri ve sosyal etkileri, dönemin en çok konuşulan konularındandı. Ancak bir anda tüm bu parlak tablo, büyük bir çöküşle yerle bir oldu. Peki, İpar ailesi nasıl battı?
İpar Ailesi Nasıl Battı?
Ali İpar başarılı bir iş insanı olarak dönemin Demokrat Parti siyasetçileri ile kurduğu güçlü bağlar sayesinde işlerini hızla büyüterek Türkiye'nin en varlıklı kişilerinden biri haline geldi.
Dönemin başbakanı Adnan Menderes ile yakın dostluğu bulunan İpar armatörlük sektörüne de adım atarak şirketine yeni bir faaliyet alanı kazandırdı.
Ancak gemi alımları için ihtiyaç duyulan yüksek miktarda döviz ülkedeki döviz sıkıntısı nedeniyle büyük bir engel oluşturuyordu. Döviz çıkarmanın yasak olduğu bu dönemde Menderes'in özel izni sayesinde bu işlemi gerçekleştiren İpar 1950'lerin sonlarında Türkiye'ye getirilen beş büyük gemiden üçüne sahip olabildi.
En büyük gemiye 1952'de evlendiği eşi Virginia'nın adını verdi. Kalan iki geminin teslimi beklenirken Türkiye'de 27 Mayıs 1960 darbesi yaşandı. Bu olay İpar ailesi için zor bir dönemin başlangıcı oldu.
Hayri İpar oğlu Ali'yi ticari faaliyetlerde dikkatli olması konusunda uyardı. Ancak Ali İpar kalan iki gemiyi de teslim alarak ticari faaliyetlerine devam etti.
Yeni kurulan İpar Transport şirketini görkemli bir törenle tanıttıktan kısa bir süre sonra askeri yönetim tarafından döviz kaçakçılığı suçlamasıyla hakkında soruşturma başlatıldı.
Bir basın toplantısının ardından gözaltına alınan Ali İpar Yassıada’da Adnan Menderes ve dönemin bakanlarıyla birlikte yargılandı.
Altı aydan uzun süre tutuklu kalıp tüm mal varlığına el konulan İpar bu süreçte eşi Virginia Bruce'un desteğiyle ABD Başkan Yardımcısı Richard Nixon’a bir mektup yazılarak yardım talep edilmesine rağmen mahkeme Ali İpar'ı suçlu bularak iki yıl hapis ve ömür boyu ticaretten men cezasına çarptırdı.
İpar Transport’a da el konuldu. İpar ailesi gemilerinin bazıları hiç kullanılmadan çürümeye terk edildi. Ancak bu kararın ardından beklenmedik bir şekilde gece vakti serbest bırakılan Ali İpar Türkiye’yi terk etti.
İpar ailesi nasıl battı sorusunu cevapladıktan sonra aile hakkındaki detaylara bakalım.
İpar Ailesi Kimdir?
İpar ailesi nasıl battı soruşunsan sonra ailenin yaşantısına da bakalım. 1882 yılında Mudanya'da doğan Mehmet Hayri Rüştü'nün babası uzun yıllar Mudanya’da Posta ve Telgraf Müdürlüğü yapmış olan Ahmet Rüştü Efendi annesi ise Mudanya’nın tanınmış ailelerinden Sümbülzadelerin kızı Şaziye Hanım’dır.
Orta öğrenimini Mudanya’da tamamlayan Mehmet Hayri Rüştü 1896 yılında İstanbul’a giderek eğitimine burada devam etti.
Topçu Harbiyesi’nden mezun olduktan sonra subay olarak orduya katıldı aynı zamanda Darülfünun’da hukuk eğitimi aldı. Fransızca bilgisi sayesinde Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi’nde bir süre Fransızca öğretmenliği de yaptı.
Osmanlı sarayında görevli olan İmrahor Mehmet Faik Paşa’nın kızı Emine Tevhide Faik ile evlendi ve bu evlilikten Şaziye (1908), Muazzez (1918), Ali (1921), Muzaffer (1921), Selma (1923) ve Mehmet (1926) adında altı çocuğu oldu.
I. Dünya Savaşı’nın ardından yüzbaşı rütbesiyle ordudan emekli olan Mehmet Hayri Bey ticarete atılarak Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin önde gelen iş insanlarından biri haline geldi.
1925 yılında Kazım Taşkent ve Şakir Kesebir ile birlikte İstanbul ve Trakya Şeker Fabrikaları T.A.Ş.'yi kurdu ve Türkiye’nin ilk şeker fabrikası olan Alpullu Şeker Fabrikası’nın açılışında önemli bir rol oynadı.
Şeker kralı olarak tanınan ve büyük bir servet kazanan Mehmet Hayri Bey 1930’larda İstanbul’un ünlü yapılarından Mısır Apartmanı, Cemil Topuzlu’nun Çiftehavuzlar’daki köşkü ve Teşvikiye’deki Park Apartmanı'nı satın aldı.
Bebek’te 80 dönümlük bir koru alarak ailesiyle birlikte burada zengin bir yaşam sürdü. 1934’te çıkan Soyadı Kanunu ile İpar soyadını aldı.
İpar Ailesi Hikayesi
II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'nin savaşa girebileceği endişesiyle ABD'ye göç eden Mehmet Hayri Bey Beverly Hills'te bir malikaneye yerleşti. Bu süreçte ailesi Hollywood çevreleriyle yakınlaştı. Kızı Şaziye Cary Grant ile bir ilişki yaşarken, oğlu Ali İpar ünlü aktris Virginia Bruce ile evlendi. Savaştan sonra Mehmet Hayri Bey eşi Tevhide Hanım ile İstanbul’a geri döndü.
Yaşı ilerledikçe işlerini oğlu Ali İpar'a devretmek istedi ve onu Türkiye'ye çağırdı. Ali İpar yurda dönüşünden sonra siyasilerle yakın bağlar kurarak armatörlük işine girdi. 1960 darbesinin ardından döviz kaçakçılığı suçlamasıyla Yassıada’da yargılandı ve mevduatlarına el konuldu.
İpar ailesi nasıl battı sorusunu doğuran olayın ardından davada serbest bırakılan Ali İpar Brezilya’ya göç etti ve burada devlet hizmet madalyasıyla ödüllendirildi.
Aileyi yıpratan bu olaylar Mehmet Hayri Bey’in sağlığını olumsuz etkiledi. 1964 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu 11 Haziran 1966’da Almanya’da hayatını kaybetti. Cenazesi İstanbul Feriköy Mezarlığı’na defnedildi.
Ailenin trajik kayıpları arasında 1950’de Mehmet’in, 1972’de Muazzez İpar’ın ve 1984’te büyük kızı Şaziye’nin intiharı yer aldı.
Tevhide Hanım Çiftehavuzlar’daki köşkü Banker Kastelli’ye sattıktan sonra küçük kızı Selma’nın isteği üzerine Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'ne yatırıldı ve orada hayatını kaybetti. Küçük kızı Selma 2005 yılında Ali İpar ise 2015 yılında vefat etti.
İpar Ailesi Nereli?
İpar ailesi nasıl battı sorgusu içerisinde ailenin kökenleri de merak edilmektedir. İpar ailesi aslen Mudanya/ Bursalıdır.
Kendileri bir dönem İstanbul’da yaşamışlardır. İkinci dünya savaşı sırasında ise hayatlarını Amerika’da sürdürmüşlerdir. Yaşadıkları olaylardan dolayı İpar ailesi Brezilya’ya yerleşmiştir. İstanbul’da kalan fertleri de olduğu bilinmektedir.
İpar Korusu Nerededir?
İpar ailesi nasıl battı sorusunu yanıtladık şimdi de ailenin ünlenmesine sebep olan İpar korusunu anlatalım.
İpar Korusu İstanbul’un Kadıköy ilçesi Çiftehavuzlar mevkiinde, Caddebostan Mahallesi’nde yer almaktadır. Açık adresi ise Caddebostan, 34728 Kadıköy/İstanbul şeklindedir. Köşk Kadıköy sahiline 5,5 kilometre mesafededir. Buradan yürüyerek yaklaşık 70 dakikada veya toplu taşıma ile 45 dakikada ulaşılabilir.
İpar Köşkü 20 oda, 4 salon ve 18 banyo ile oldukça geniş bir yaşam alanı sunmaktadır. 1.350 metrekare kapalı alana sahip olan bu köşk birinci derece tarihi eser statüsünde olup koruma altındadır. Ayrıca köşkün bulunduğu arsada iki köşk daha bulunduğu bilinmektedir.
İstanbul Kadıköy'de Çiftehavuzlar mevkiinde yer alan İpar Korusu ünlü cerrah Cemil Topuzlu Paşa tarafından 1901 yılında inşa ettirilmiştir. Dönemin önde gelen mimarlarından Aleksandr Vallaury'nin tasarladığı bu köşk Paşa'nın yaşamı boyunca oturmayı arzu ettiği bir yapıydı.
Topuzlu Paşa'nın başkanlık döneminde İstanbul'da meydan ve park yapmak amacıyla bazı binaların yıkılması halk arasında tepkilere yol açmıştır. Bu nedenle görevini kısa süre sonra bırakarak İsviçre'ye yerleşmiştir. 1919’da ikinci kez İstanbul Belediye Başkanı olan Topuzlu Paşa bir yıl sonra görevi bırakıp Damat Ferid Paşa hükümetinde Sağlık Bakanı olarak görev almıştır.
Kurtuluş Savaşı'nın ardından yargılanacağı endişesiyle Fransa'ya gitmiş ancak 1924 yılında Türkiye’ye geri dönmüştür. Ancak huzur bulamayan Paşa bu köşkü 1924 yılında Şeker Kralı olarak tanınan iş insanı Hayri İpar’a satma kararı almıştır.
İpar ailesi 1931’de köşkü satın alarak dönemin yüksek sosyetesine dahil olmuştur. Hayri İpar’ın saygın bir iş insanı olması köşkü daha da tanınır hale getirmiştir. İpar Köşkü o dönemde düzenlenen yemekli ve danslı davetlerle ünlü bir sosyal merkez haline gelmiş ve İpar ailesi köşkün ününe ün katmıştır.
İpar Ailesi Nerede Yaşıyor?
İpar ailesi nasıl battı sorusu kadar İpar ailesi 2024 yılında nerede olduğu da merak edilmektedir. Ancak İpar ailesi torunlarından yaşayan kimse bulunmamaktadır. Ailenin son yaşayan ferdi Ali İpar’dı. İpar 2015 yılında Brezilya’da 94 yaşında vefat etmiştir.
