Türkiye’nin deprem kuşağında olması nedeniyle her gün depremler meydan gelmektedir. Türkiye’nin turizm ve tarım şehri olan Antalya, bulunduğu konum itibariyle Helenik-Kıbrıs fay hattına daha yakındadır. Deprem derecelendirme yapısına göre Antalya’nın Batı kısmı 1. Derece deprem bölgesine doğu kısmı ise 4. Derece deprem bölgesi olarak biliniyor. ‘Antalya ve Çevresinde Tarihsel Dönem Depremlerinin Antik Yapılara Etkisinin Araştırılması’ adlı araştırmasıyla Deniz Bayraktar, Antalya’da yaşanılan depremleri ele aldı. Sürece dair bilgiler ile geçmişten günümüze ışık tutuyor.
İŞTE ANTALYA’NIN DEPREM DERECELERİ
1996 yılında yapılan çalışmalarda Antalya’nın deprem bölgeleri ayrılmış durumda. Buna göre, Finike, Demre, Kaş, Kemer, Kumluca ilçeleri 1. Derece, Konyaaltı, Muratpaşa, Döşemealtı, Kepez, Aksu, Korkuteli, Elmalı, Manavgat ve Serik ilçeleri 2. Derece, Akseki ve İbradı ilçeleri 3. Derece, Alanya, Gündoğmuş ve Gazipaşa 4. Derece deprem bölgesinde yer alıyor.
Antalya’nın komşuları olan Isparta, Burdur ve Muğla’nın büyük bir kısmı 1. Derece, Konya, Karaman ve Mersin ise 4-5. Derece deprem bölgeleri içerisinde yer alıyor. Antalya deprem bölgeleri açısından geniş bir açıya sahip. Bu durum batı ve kuzey batı sınırlarının 1. Derece deprem bölgelerine yakın olduğunu gösteriyor.
BURDUR’DAKİ FAY HATTI BÜYÜK YIKIMLARA NEDEN OLDU
Antalya çevresinde gerçekleşen depremlerden bazıları büyük felaketlere yol açmıştır. Ana fay kaynaklarına bakıldığında ise, Fethiye-Burdur Fay Zonu, Helenik-Kıbrıs Fayı'nın Finike açıklarında uzanan bölümü, Kıbrıs Yayı'nın devamı kabul edilen Kırkkavak Fayı ve Aksu Fayı boyunca uzanan fay zonu, Kemer-Isparta ve Kemer-Korkuteli uzanımlı deprem aktivitelerinin birleşiminden oluşan Antalya zonudur. Bu fay kaynakları üzerinde geçmişte birçok yıkıcı etki yaratan depremler olmuş.
1914 YILINDAKİ DEPREMİN ARTÇILARI 6 GÜN SÜRMÜŞ
4 Ekim 1914 yılında Burdur’da yaşanan 6.9 büyüklüğündeki deprem Burdur, Isparta ve Denizli’de yıkıntılara neden olurken 6 gün boyunca artçı sarsınlar devam emiştir. Bu süreçte 476 adet artçı sarsıntı kaydedilmiş. Depremde 2.344 kişi yaşamını yitirdi. Bu depremde Burdur’da 2 bine yakın ev, Isparta’da 2.250 kadar ev yıkılmıştır. Depremin etkileri Antalya’da da hissedilmiştir.
1926 YILINDAKİ DEPREM İSE 3 AY BOYUNCA ARTÇI SARSINTILARLA DEVAM ETMİŞ
18 Mart 1926 yılında ise bu kez deprem Demre açıklarında meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki deprem Antalya’da da hissedilmiş, depremden sonra yaklaşık 3 ay boyunca artçı sarsıntılar oluşmuş. Finike ve Fethiye arasındaki kıyı bölgesinde can kayıplarına neden olmuştur.
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNE BENZEYEN DEPREM
24 ve 25 Nisan 1957’de merkez üssü Fethiye-Ölüdeniz açıkları olan sırasıyla 6.8 ve 7.1 büyüklüğünde Fethiye, Datça, Marmaris, Muğla, Finike, Kaş ve Oniki Adalar’da hissedilen depremler olmuştur. Depremler sonucunda, 67 kişi yaşamını yitirmişti, Fethiye ve Köyceğiz’de yıkıcı hasar meydana gelmiştir.
EGEDEKİ DEPREM KAŞI VURMUŞ
14 Ocak 1969 tarihinde merkez üssü Kastellorizo adası olan 6.0 büyüklüğünde deprem yaşanmıştır. Deprem, Ege-Akdeniz Bölgesi illerinde etkili olmuştur. Deprem sonrası, Kaş ve Kalkan’da ağır hasar meydana gelmiştir.
ÖLÜDENİZDEKİ DEPREM FETHİYEDE HASARA YOL AÇMIŞ
10 Haziran 2012 tarihinde merkez üssü Ölüdeniz açıkları olan 21.3 km derinliğinde 6.0 büyüklüğünde deprem meydana gelmiştir. Deprem sonucunda, Fethiye ilçesinde hafif hasar oluşmuştur. Deprem, Antalya’da hissedilmiş.
1900’LÜ YILLARDAN GÜNÜMÜZE DEPREMLER VE ŞİDDETLERİ
1900’lerden günümüze depremin şiddeti ve deprem üstleri;
30 Nisan 1911-6.1-Demre Açıkları-Antalya
4 Ekim 1914-6.9-Halıcılar-Burdur
13 Ağustos 1922- 6.9-Akdeniz
1 Mart 1926-6.1-Ayvacık-Çameli-Denizli
16 Mart 1926-6.3-Medet-Tavas-Denizli
18 Mart 1926-6.8-Batı Akdeniz
18 Mart 1926-6.8-Batı Akdeniz
5 Haziran 1927-6.2-Akdeniz
23 Mayıs 1941-6.0-Kıran-Muğla
13 Aralık 1941-6.5-Dağpınar-Muğla
24 Nisan 1957-6.8-Ölüdeniz-Fethiye Açıkları
25 Nisan 1957-7.1-Ölüdeniz-Fethiye Açıkları
23 Mayıs 1961-6.3-Dalyan Açıkları-Muğla
14 Ocak 1969-6.0-Kalkan Açıkları-Antalya
15 Temmuz 2008-6.4-Akdeniz
10 Haziran 2012-6.0-Ölüdeniz Açıkları-Muğla
9 Temmuz 2012-6.0-Akdeniz
28 Aralık 2013-6.0-Akdeniz
TSUNAMİLER CAN ALMIŞ
Antalya ve çevresinde meydana gelen depremler önem teşkil ediyor. 417 yılında Alanya ve Manavgat arasında meydana gelmiş bir depremdir. Davraz ve Burdur fay hattında 1849 ve 1876 yılında depremler meydana gelmiş. 1609,1741, 1851 ve 1855 yıllarında deprem tsunamiye olmuş, bu tsunamiler can ve mal kaybına neden olmuştur.
RODOS’TAN FİNİKE’YE BÜYÜK HASAR
528 yılında olan deprem Antalya ile Fethiye arasında etkili olmuş. 31 Ocak 1741 tarihinde Rodos Adası açıklarında gerçekleşen ve Kaş, Finike, Meis Adası ile Girit’i de etkileyen bir deprem olmuştur. Rodos Adası'nda birçok yerleşim yeri hasar görmüş ve yıkılmış, Finike’de ise kale duvarları zarar görmüştür.
İSKELE SULAR ALTINDA KALMIŞ
28 Şubat 1851’de, o zamanki adıyla Meğri (Fethiye) merkezli şiddetli bir deprem gerçekleşmiş. Artçı sarsıntılar Osmanlı dönemine ait gazetelere göre 26 Temmuz'a kadar sürmüştür. Bu depremde Meğri limanı ve iskelesi büyük hasar görmüş, iskelenin bir kısmı sular altında kalmış ve 45 kişi hayatını kaybetmiştir. Fethiye’de 832 hane ve 18 cami ağır hasar almıştır.
ANTİK KENTLERDE İZLERİ VAR
Depremlerin izlerini en iyi antik kentlerde rastlamak mümkündür. Antalya’nın çevresinde yer alan antik kentlerin kalıntılarında yaşanan depremlerden izler taşınıyor. Depremler dışında tarihi yapıların günümüze sağlam ulaşamamalarının diğer nedenleri ise hava olayları, arazinin coğrafik özelliklerine bağlı olarak heyelan ve sel olayları, savaşların oluşturduğu yıkımlar, tadilatların yapılması ve antik yapının sökülerek başka amaçlarla kullanılması gibi örnekler sayılabilir.
ÖZELLİKLE PHASELİS’TE DEPREMİN İZLERİNE RASTLANIYOR
Antalya’da bulunan Perge antik kentinden geriye kalan yapıların büyük bir çoğunluğu yıkılmış durumdadır. Şehirdeki yaşam 13. Yüzyılın sonuna kadar devam etmiş ve bu yüzyıldan sonra tamamen terk edilmiştir. Perge’deki yapılar incelendiğinde ise yaşanan depremlerden yapıların bir kısmının yıkıldığı görülebiliyor.
Aspendos antik kenti tıpkı Perge gibi önemli bir kent olmuştur. 15. Yüzyılın sonuna kadar kullanılan şehirdeki izler görülebiliyor. Yapılardaki tamir izleri bir depremin izine işaret ediyor. Phaselis antik kenti yapıları incelendiğinde ise diğer antik kentlere oranla burada depremin izlerine rastlanmış durumda. Antalya’daki diğer antik kentlerde de bu izler yapılarda görülse de tam netlik sağlanamıyor.
