Türkiye’deki kadınlar ne düşünmüş, ne yaşamış, ne görmüş merakıyla el işine başladım. İğne oyası da aynı, genelde kadınların işi. Köylerde yaşayan kadınlar ne düşünmüş ne görmüş de onu motif olarak anlatmış konusunun peşine düştüm” dedi.
Türkiye'ye ilk kez 1992'de turist olarak geldikten sonra 1995 yılında Antalya'ya yerleşen ve Türk el sanatlarına hayranlık duyan Japon yazar ve iğne oyası araştırmacısı Ikumi Nonaka, 29 yıldır Türk el sanatları üzerine araştırmalar yapıyor.
Rengarenk iplerin kumaşlarla buluşmasından çeşit çeşit motifler ortaya çıkan, işlemesi ve ortaya konması ayları bulan iğne oyası üzerine yoğunlaşan Nonaka, Japonya’da da el sanatları hobisinin yaygın olduğunu söyledi. Nonaka, “Halı kilim motifleri, iğne oyası, örgü çorap, el işi olan ne varsa merak ediyorum. Japonya’da el sanatlarını çok seviyoruz. Ne kadar ince iş olursa sevdiğimiz için Türkiye’deki iğne oyasının ince, narin ve güzel olduğunu görünce hayran oldum. Sonrasında yavaş yavaş araştırmaya başladım. Yaklaşık 30 yıldır el işlerinin içindeyim. Halı, kilim ve çorapları inceleyerek başladım. 25 yıldır da iğne oyası biriktirmeye başladım. Birçok şehri gezdim, gidemediğim birkaç il kaldı. Nerede iğne oyası varsa oraya koşa koşa gittim, araştırma yaptım” diye konuştu.
TÜRK EL İŞİ SERGİSİ AÇARAK TANITIMINI YAPIYORLAR
Geçtiğimiz ay 4 arkadaşıyla birlikte Elazığ'ı ziyaret ettiklerini belirten İkumi Nonaka, kendisinin daha önce kaleme aldığı kitap ve makalelerin ardından Japonların iğne oyasını merak etmeye başladığını dile getirdi. Nonaka, şöyle devam etti:
“Japon arkadaşlar el sanatlarına meraklı. Türkiye’de iğne oyası olduğunu ben kitaplarda ve dergide yazınca merak edenler oldu. Ben de iğne oyasının ne olduğunu göstermek için Japonya’da sergi açıyorum, tanıtımını yapıyorum. Büyük koleksiyon oluşturdum. Türkiye’de şu an Bursa’da bulunan Merinos Müzesi’nde iğne oyası koleksiyonum sergileniyor. Bu ay sonuna kadar devam edecek. Japonya’da iğne oya konusunda tanıtım amacıyla kitap bastırdım, çok satıldı. Japonya’da merak eden arkadaşlarım var, iğne oyası görmek veya öğrenmek amacıyla geliyorlar. Çoğu yere arkadaşlarımla gidip öğreniyoruz, onlar da Japonya’da anlatıp tanıtımını yapıyor. Temmuzda Elazığ’a gittik, kadınlardan iğne oyası ve motifler öğrenip yeni bir kitap çıkarmaya çalışıyorum.”
“FARKLI IRKTAN OLSAK DA BEN DE KADINIM”
Türk el sanatlarına kadınların duygularını yansıttığını öğrenmesi üzerine hemcinslerinin duygularını öğrenmek amacıyla ilgilenmeye başladığını söyleyen Nonaka, kadınların farklı duygu durumuna göre iğne oyasını çeşitlendirmesinden çok etkilendiğini belirtti. Nonaka, “Özel koleksiyon olarak 3 bin adet iğne oyamız var. Halı ve kilimi merak ettiğimde kadınların dokuduğunu gördüm, kadınların duygularını motif ve renkle ifade ettiğini gördüm. Bunları öğrenince çok etkilendim. Türkiye’deki kadınlar ne düşünmüş, ne yaşamış, ne görmüş merakıyla başladım. İğne oyası da aynı, genelde kadınların işi. Köylerde yaşayan kadınlar ne düşünmüş ne görmüş de onu motif olarak anlatmış konusunun peşine düştüm. Örneğin, biber oyası acı hissettiğini anlatıyor ya da canlı renklerde çok mutlu olduğunu anlatıyor. Duyguları merak ediyorum. Farklı ırktan olsak da ben de kadınım, bu yüzden çok etkileniyorum. Ayrıca elimde olan iğne oyalarına rastlamamaya başladım, çok kalmadı. Gençler de artık yapmıyor, ben buna da üzüldüm. Her yörede yaşayan Türk kadınının evinde iğne oyası bulunsun isterim” şeklinde konuştu.
KİTAPLARDA MOTİFLERİN NASIL HAZIRLANDIĞINI ANLATIYOR
İğne oyaları hakkında 3 kitap yazan ve Japonya’nın ünlü el sanatları dergilerinden bir tanesine makale hazırlayan Ikumi Nonaka, “Japonya’da Türkiye’deki iğne oyaları hakkında yöre yöre nasıl yapıldığını, kültürlerini fotoğraflı olarak anlattığım bir kitap çıkardım, satışa sunuldu. Elimde olan koleksiyonların fotoğraflarıyla Türkiye’de 'Oya' kitabı bastırdım. Aydın yöresi Efe oyaları, Kütahya, Bursa, İznik, Kastamonu yörelerinin yer aldığı, kullanılan malzemeleri ve motif isimlerini Japonca, Türkçe ve İngilizce olarak aynı kitapta toparladım. Son olarak Ödemiş iğne olayları hakkında kitap çıkardım, yörenin oyaları üzerine araştırma yaptım. Kitapta detaylı fotoğraflar kullandım ve motiflerin nasıl hazırlandığını yazdım” dedi.
“ADIYAMAN’DA YARDIMDA BULUNDUK”
6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen depremlerin kendilerini de çok etkilediğini anlatan Nonaka, Adıyaman’da iğne oyası bulunan ve depremde yıkılan bir Türk vatandaşa da yardımda bulunduklarını ifade etti. Nonaka, “Deprem bölgesi bizi çok üzdü. Japon arkadaşlar Japonya’da düzenlenen bir sergide bağış toplayarak Japonya’daki Türkiye Büyükelçiliği’ne iletti. Ayrıca Türkiye’ye gelen arkadaşlarım da Adıyaman’da iğne oyası yapan ve dükkanı yok olan arkadaşa yardımda bulunduk. Hayatımın yarısından fazlası zamandır Türkiye’de yaşıyorum, artık kendimi Türk gibi hissediyorum” diye konuştu.
