Karbon ayak izi konusu son günlerde ülke gündeminde yer alıyor. Küresel ısınmaya neden olan sera gazlarının miktarını ifade eden karbon ayak izi, dünyanın geleceği hakkında önemli ip uçları verir. Küresel ısınma, uzun vadede gerçekleşen ve dünyanın tümünü geri dönülemez biçimde etkileyen bir süreçtir. Bu süreçte dikkat çeken kavramlardan biri olan karbon ayak izi nedir, hangi gazlardan oluşur, Antalya’nın karbon ayak izi nelerden ortaya çıkar?
KARBON AYAK İZİ NEDİR?
Karbon ayak izi, dünya genelinde insanların doğrudan ve dolaylı olarak yaptığı faaliyetler sonucu atmosfere saldıkları sera gazının oranını ifade eder. Karbon ayak izi ölçülmesinde karbondioksit (CO2) miktarı dikkate alınır.
Sera gazları karbondioksit, su buharı, metan, ozon, azot oksit gibi gazlardan oluşur. Bu gazlar Dünya atmosferindeki sıcaklığı Dünya’ya geri yansıtarak küresel ısınmaya neden olur.
Karbon ayak izi hesaplanırken enerji tüketimi, motorlu ulaşım araçlarında ortaya çıkan gazlar, tarımda ürün yetiştirme faaliyetleri, katı ve sıvı atıkları geri dönüştürme gibi süreçler dikkate alınır.
Karbon ayak izi, küresel ısınmanın en büyük etkeni olan sera gazlarının ölçüsüdür. Dünyadaki atmosferi uzun vadede değiştiren sera gazları insan etkisiyle her geçen gün artmaktadır.
Sera gazları evsel enerjilerden, araba egzozu, fosil yakıtları, deodorantlar gibi ürünlerin kullanılması sonucu artar.
CO2 miktarının artmasıyla dünyanın atmosferi değişerek ortalama sıcaklıkların üstüne çıkar. Küresel ısınmaya sebep olan etkenlerden başlıcası sera gazlarıdır. Sera gazlarının miktarı da karbon ayak izini oluşturur.
ANTALYA’NIN KARBON AYAK İZİ
Türkiye’de kıyı kesimlerindeki zengin coğrafyaya sahip olan illerden biri olan Antalya, Türkiye’nin en büyük ilk 5 ili içinde yer alır.
Yerleşik nüfusun her geçen gün arttığı kentte tüketim oranı da bu doğrultuda artıyor. Antalya’da enerji tüketimini büyük kısmını ısıtma ve soğutma faaliyetleri kapsar.
Yüksek sıcaklıkların yaşandığı Antalya klima ve soğutucu ürünlerin en fazla yakıldığı bölgelerden biridir. Tatil ve turizm alanında önce çıkan kentte çok sayıda otel ve işletme bulunmaktadır. Bu bölgelerde tüketim oranı çok yüksek olduğu için sera etkisine neden olan gazların, salınımı da fazladır.
Antalya’da enerji tüketimi büyük ölçüde klima gibi ısınma ve soğutma faaliyetlerinden kaynaklanır. Aynı zamanda Antalya’da yapılan sanayi ve endüstriyel faaliyetler de sera gazlarını oluşturmada büyük etkiye sahiptir.
Antalya’da Organize Sanayi bölgesi, kentte endüstriyel üretimin yapıldığı en büyük bölgedir.
Antalya’da ambalaj, kağıt, ahşap, mobilya, tarım, gübre, kimya, plastik, meral, tekstil ve inşaat gibi çeşitli sanayi faaliyetleri yapılmaktadır. Bu ürünlerin üretimde büyük oranda sera gazları ortaya çıkar.
Antalya’nın karbon ayak izini oluşturan bir diğer faktör de ulaşımdır. Trafiğe kayıtlı araç sayısının her geçen gün arttığı kentte ulaşım kaynaklı karbon izi giderek artmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2024 şubat ayı verilerine göre Antalya’da trafiğe kayıtlı motorlu kara taşıtları sayısı 1 milyon 466 bin 17 olarak belirlendi. Bu araçların 672 bin 961'i otomobil olarak ölçüldü.
Gerekli bakımın yapılmadığı bu araçlardan çıkan egzoz gazları çevre kirliliği ve karbon ayak izi oluşturmada önemli bir etkendir.
Antalya’da enerji tüketimi ve sera gazlarının salınımı büyük ölçüde şu alanlarda ortaya çıkar:
· Ulaşım
· Sanayi faaliyetleri
· Isıtma-soğutma faaliyetleri
· Tarım ve hayvancılık
· Konutlar oteller, resmi binalar
· Motorlu araçlar
· Katı artıma
· Atıksu arıtma süreçleri
Karbon ayak izi, dünyanın tümünü ilgilendiren konulardan biridir. Dünya çapında insanların doğrudan ve dolaylı etkisi sonucu giderek artış gösteren sera gazları dünyadaki tüm dengeleri bozmakta ve geri dönülmez sonuçlara neden olmaktadır.
KARBON AYAK İZİNİ AZALTMAK İÇİN NE YAPILMALIDIR?
Enerji tasarrufu: Elektrik tüketimini azaltmak, suyu dikkatli kullanmak ve muslukları sensörlü hale getirmek, enerji verimliliği olan ürünler kullanmak
Yiyecek tüketiminde tasarruf: Yiyeceklerin çürüme süreci sera gazı olarak bilinen metan gazına neden olur. Bu nedenle mutfak israfından kaçınmak önemlidir.
Motorlu araç kullanımını düşürmek: Kişisel araçlar yerine toplu taşıma kullanma alışkanlığı ve bisiklet gibi sürdürülebilir araçlar tercih etmek
Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek: Güneş panelleri, rüzgar enerjisi,
Atıkları geri dönüştürmek: Kağıt, plastik, elektronik araçları geri dönüştürerek sürdürülebilirliği sağlamak.
