Antalya’da iş yaşamında bulunan kadınların üst yönetim pozisyonlarına yükselmeye çalıştıkları ancak engelle karşılaştıkları ortaya çıktı. Kariyer engelleri olarak bilinen ‘Cam Tavan Sendromu’ nedeniyle kadınlar istedikleri yükselişi tam olarak yaşayamıyor. Bandırma 17 Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı’nda öğrenci olan Elif Ayşe Arslangiray’ın ‘Kadın Çalışanların Kariyer Engelleri ve Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Çalışma: Antalya Örneği’ adlı bitirme tezinde, kadınların yaşadıkları engeller ortaya konuldu. Ortaya ise şaşırtıcı sonuçlar çıktı. Çalışmada ortalama yaş aralığı 26 ila 35 olarak belirlenmiş ve çoğunun lisans mezunu olduğu 225 kişi ile gerçekleştirilmiş.
CAM TAVAN ALGILARI
Çalışan kadınların cam tavan algıları belirlendi. Algılara göre;
· Kadınlar iş ve özel hayatlarını birlikte düşündüklerinde önceliklerinin iyi bir eş ve anne olmak olması sebebiyle iş aile hayatında denge kurmakta zorluk çekiyor.
· Kadınlar, iş hayatında kendilerine yönelik kariyer engelleri olduğunu kabul ediyor.
· Kadın çalışanlar yeteneklerine ve yetkinliklerine göre daha alt seviyelerde istihdam edildiklerini ifade ediyor.
· Kadınların iş hayatında, kariyer hedeflerini gerçekleştirme sürecinde yeterli imkân verilmiyor.
· Maaş ve prim konusunda ayrımcılık yaşıyorlar. Erkeklerin kuralları iş yaşamında etkin oluyor.
· Üst düzey yöneticilik kadroları için erkekler daha çok destekleniyor.
· Kriz dönemlerinde öncelikli olarak kadın personel işten çıkarılıyor.
· Kadınların üst düzey yönetici olarak atanmamaları algısı var.
· Yeterli sayıda kadın yönetici bulunmuyor.
· Kadınlar eğitimlerden ve akıl hocalığı ilişkilerinden yeterli düzeyde yararlanmıyor.
· Kadınlar kariyer hedefleri için erkeklerden daha fazla emek vermek zorundalar.
· Aileler kız çocuklarını kadınlara uygun mesleklere yöneltiyor.
· Aile, kadının ilerlemesini desteklemiyor.
· Erkek yöneticiler, kadın yöneticileri tehdit olarak algılıyor.
İŞ YAŞAMINDA KADIN VE ERKEK BAKIŞI FARKLI
Araştırmada çalışanların kariyer engelleri ile cinsiyet değişkeni arasında istatiksel olarak anlamlı farklılıklar ortaya çıktı. Çoklu rol üstlenme boyutunda erkeklerin kadının ailedeki rolü bağlamındaki konularda daha olumsuz görüşe sahip olduğu gözlemlendi. İş yaşamında kadın ve erkek bakış açısında farklılıkların olduğu net biçimde görünebiliyor.
YAŞ GRUPLARINA GÖRE ENGELLER FARKLILIK GÖSTERİYOR
Çalışanların kariyer engelleri ile yaşları arasında bağlantı bulundu. Kurumda 36 ila 45yaş arasında çalışanların, kariyerlerini engelleyecek bazı durumlara karşı çıktıları görüldü. 25 yaş ve üzerinde ise kurum yönetiminin kadın kariyer hedeflerini desteklediği ve kadınların akıl hocalığı faaliyetlerinden yararlanmadığı düşünülüyor. 46 yaş ve üzeri çalışanlar, üst düzey yönetici pozisyonlarına erkeklerin ve kadınların diğer rollerinin kariyerleri önünde engel teşkil ettiği düşüncesi hâkim.
EVLİ VE BEKAR ARASINDA ÇALIŞMA KÜLTÜRÜNDE FARKLILIK VAR
Çalışmada, evli olanların ortalaması bekâr olanlara göre çoklu rol üstlenme boyutunda daha yüksek olduğu ve bundan dolayı çalışanların evli olması, evlilik ve çocuk sahibi olmalarının getirdiği sorumluluklardan dolayı kariyerlerini olumsuz etkilemektedir görüşlerine ulaşıldı. Örgüt kültürü ve politikaları boyutunda bekâr olanların ortalaması daha yüksek tespit edildi. Bu sonucun çıkmasına bağlı olarak bekâr çalışan kadınların örgüt içerisinde düşük konumda olmaları, kariyer anlamında erkeklerden daha az şanslı olmaları, maaş konusunda dezavantajlı oldukları, iş yerinde erkeklerin kurallarının geçerli olduğu görülüyor. Resmi olmayan iletişim ağlarına giriş boyutunda, bekâr olanların ortalamasının daha yüksek olduğu bulundu. Bu anlamda bekâr çalışanlarda kadınların iletişim ağlarına girmekte zorlandığı görülmektedir. Önyargı boyutunda, evli olanların ortalamasının daha yüksek olduğu sonucu belirlendi. Evli çalışanlarda erkek yöneticilerin kadın yöneticileri kendilerine tehdit olarak görüyor.
EVLİ VE ÇOCUK SAHİBİ OLMALARI KARİYER HEDEFLERİNDE ENGEL
Çalışanların kariyer engelleri ile eğitim durumları çalışma yaşamında da etkiliyor. Eğitim seviyesi yüksek lisans olan çalışanların, kadın çalışanların önceliklerinin evli ve çocuk sahibi olmasının kariyer hedeflerini olumsuz yönde etkileyeceği, yeteneklerine göre düşük konumda çalıştırıldıkları, kariyer hedeflerinde yeterli imkânın sağlanmadığı, maaş ve prim konusunda da ayrımcılığa maruz kaldıkları görüşleri yaygın olarak bulunuyor.
CAM TAVAN
Çalışmada çocuk sahibi kadın çalışanlarda, kadının önceliğinin aile olmasının kariyerlerini olumsuz yönde etkilediği görüşü ön planda yer alıyor. Çocuk sayısı arttıkça konuyla ilgili olumsuz görüş de artıyor. Can Tavan boyutlarından, örgüt kültürü ve politikaları, akıl hocalığı ilişkisinden yararlanma ve mesleki ayrım boyutlarında unvan bakımından farklılık gözlemlenmiş. Bu boyutlarının üçünde de memur olanların ortalaması daha yüksek olduğu yani kadın memurların, daha düşük konumlarda çalıştıkları, kendilerine kariyer anlamında yeterli imkân verilmediği, ayrımcılığa maruz kaldıkları, yeterince kadın yöneticilerin olmadığı, kariyer hedeflerinde daha fazla çalışmak zorunda oldukları gibi konularda daha fazla olumsuz görüş taşıdıkları görülüyor. Cam Tavan boyutlarından sadece önyargı boyutunda çalışma süresi bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu.
ÖNYARGI ÇALIŞMA YILLARINI DA ETKİLİYOR
Önyargı boyutunda, 7-9 yıl çalışanların ortalaması en yüksekken buna göre kurumdaki 10-12 yıl çalışma hayatına sahip kadın çalışanlarda, erkek yöneticilerin kadın yöneticileri tehdit olarak görmesi ve kadınların uzun mesailere erkekler kadar sıcak bakmadıkları gibi konularda daha fazla negatif görüşe sahipler.
CİNSİYET, YAŞ VE MEDENİ DURUMDA FARKLILIKLAR OLUYOR
Sonuçlar değerlendirildiğinde çalışan kadınlarla ilgili olumsuz önyargıları gidermek için çalışma yapılabilir. Bu konu için kadın çalışanlara psikolojik destek verilebilir, üst düzey kadrolarda kadın çalışanlara daha fazla yer verilebilir, kadın çalışanların da iletişim kurmaları ve iletişim ağlarına katılımı desteklenebilir, kadın ve erkek çalışanlara eşit koşullarda çalışma şartları ve kariyer planlaması yapılabilir önerileri çıkıyor. Çalışma sonucuna göre, Antalya’da çalışan yönetici kadın çalışanların kariyer engelleri ile cinsiyet değişkeni arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunulmuşken diğer boyutlarda buna rastlanmamış. Yönetici kadın çalışanların kariyer engelleri ile yaş değişkeni arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuş. Yönetici kadın çalışanların kariyer engelleri ile medeni durum değişkeni arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar belirlenmiş.
