Bugün size sadece adı ve ufak tefek şartları değişen kölelik ile ilgili yazı yazmak istedim. Kölelik kalktı ancak modern kölelik dediğimiz sistemin hiçbir zaman bitmeyeceğini düşünenlerdenim. Kölelik, dünyada tüm toplumlarda var olmuş ve tarih boyunca farklı biçimler almıştır. Köleliğin tarih boyunca en büyük örneği, 400 yıldan fazla süren ve milyonlarca Afrikalı’nın yakalanıp Amerika’ya ve Karayiplere götürüldüğü “Transatlantik Köle Ticareti”ydi. Kölelik artık yasadışı olsa da, günümüz dünyasında 40 milyonu aşkın insanın köle olarak yaşadığı tahmin ediliyor. Birleşmiş Milletler (BM), insanlara köleliğin temel insan haklarını ihlal ettiğini hatırlatmak ve modern kölelik biçimleri konusunda farkındalık yaratmak için 2 Aralık’ta Uluslararası Köleliğin Kaldırılması Günü’nde etkinlik düzenliyor. İlk kez 1949 tarihinde BM kararı ile kutlanmaya başlanan Köleliğin Kaldırılması Günü, bugün 40.3 milyon insanı etkilediği düşünülen modern kölelik biçimleri hakkında farkındalık yaratmaya devam ediyor. Amaçlarından biri insan haklarını korumak olan BM, 1948 yılında Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi’nde köleliğin açıkça bir insan hakları ihlali olduğunu tanımladı.
KÖLELİĞİN KALDIRILMASI
Modern dönemde köleliğin kaldırılmasına yönelik dünyadaki ilk düzenleme Amerika Birleşik Devletleri’nin Vermont eyaletinde gerçekleşmiştir. O dönemde bağımsız bir devlet olan Vermont’da 1777 yılında çıkarılan bir yasayla kölelik yasaklandı. Daha sonra Vermont 1791 yılında ABD’ye katıldı. Avrupa devletlerinde köle ticaretinin yasaklanmasına yönelik ilk düzenleme Danimarka’da yapıldı. 1792 yılında Danimarka kendi sömürge topraklarında köle ticaretini yasakladı. Deniz aşırı köle ticareti İngiliz sömürgelerinde 1807’de, Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 1808’de yasaklandı. Deniz aşırı köle ticareti yasaklansa, mevcut köleler hürriyetlerine kavuşturulmadı.
FRANSIZ İHTİLALİ ETKİSİ
Avrupa’da köleliğin kaldırılmasına yönelik ilk düzenleme Fransa’da gerçekleşti. Fransız İhtilali sırasında 1794 yılında kölelik tamamen kaldırıldı. Ancak bu düzenleme geçici oldu. 1802 yılında Napoleon Bonapart tarafından Fransız sömürgelerinde kölelik tekrar geri getirildi. Köleliğin kesin olarak kaldırılması İspanya sömürgeleri ve bağımsızlığını kazanmış olan Güney Amerika ülkelerinde gerçekleşmiştir. 1811 yılında İspanya sömürgelerinde ve Şili’de kölelik kaldırıldı. 1817’de Arjantin’de, 1821’de Peru’da, 1829’da Meksika’da kölelik kaldırıldı. İngiliz sömürgelerinde köleliğin kaldırılması 1833’te gerçekleşti. Kölelik Fransa’da 1848’de, ABD’de ise kanlı bir iç savaş sonrasında 1865’te kaldırıldı. 19. yüzyılda dünyanın büyük bir bölümünde kölelik kaldırıldı. Ancak kölelik bazı ülkelerde 20. yüzyıla kadar devam etti. Dünyada köleliğin resmen kaldırıldığı son ülke Moritanya’dır (1980). Ancak günümüzde dünya üzerinde köleliğin tamamen kalktığını söylemek mümkün değildir. Bütün devletlerde resmen yasaklanmış olsa da, bazı ülkelerde kölelik benzeri uygulamalar yasa dışı olarak hala devam etmektedir.
MODERN KÖLELİK
Günümüzde ise kölelik neredeyse her ülkede yasaklanmış durumda. Oysa kölelik kavramı, günümüz dünyasında “modern kölelik” formu altında varlığını sürdürüyor ve insanlığın en büyük utançlarından biri olmaya devam ediyor. Modern kölelik, kişilerin şiddet, tehdit, hile, şantaj gibi yollarla istismar edildiği, istismar edilen kişinin ise bu duruma karşı koyamadığı ve terk edemediği koşulları tanımlar. Özgür Yürü Vakfının (Walk Free Foundation) 2018 yılına ait Küresel Kölelik Endeksi raporuna göre, dünya genelinde yaklaşık 40,3 milyon modern köle bulunuyor. Bu aynı zamanda, günümüz dünyasının, tarihin herhangi bir dönemine kıyasla çok daha fazla sayıda köle nüfusuna sahip olduğu anlamına geliyor. Rapora göre, modern kölelerin 15,4 milyonunu zorla evlendirilenler, 24,9 milyonunu ise zorla çalıştırılanlar oluşturuyor. Modern köleliğe maruz kalan insanların yüzde 71’ini kadınlar oluştururken, 10 milyonu aşkın çocuk da modern köleliğin kurbanları arasında yer alıyor.
