Antalya’nın Korkuteli’nin düğün geleneklerinde gelinlik olarak kullanılan zarif ve anlam yüklü parçalar göz kamaştırıyor. Her biri farklı anlamlar ve estetik detaylar içererek düğün merasimini kültürel açıdan zenginleştiriyor. Korkuteli yöresi düğün gelenekleri ise sürüyor.
DÜĞÜN ÖNCESİ AŞAMA
Evlenme sürecinde, kız isteme, nişanlılık, dürü, çeyizin serilmesi ve düğün aşamalarından oluşur. Bu süreçte kız ve oğlan aileleri birbirlerine ziynet eşyaları ve gelin giysileri gibi hediyeler verirler. ‘Dürü’ adı verilen armağanlar kız tarafından erkek tarafına gönderilir ve genelde pamuklu kumaş, iplikler içerir. Dürüde erkekler için göynek, don, işlemeli uçkur, tozluk ve para kesesi olurken kadınlar içinde dastar, örme para kesesi ve çorap bulunur. Bu eşyalar kızın becerilerini ve yöre halkının estetik anlayışını yansıtıyor.
Düğün genellikle Perşembe günü başlar ve sekiz gün sürer. İlk altı gün yemekler ve eğlencelerle devam ederken Çarşamba günü kına gecesi düzenlenir, Perşembe günü gelinin saçları dualar eşliğinde kesilir. Babası tarafından beline kuşak bağlanan gelin, damat evine geldiğinde koç kesilir ve ertesi gün gelin için ‘gelin yüzü’ adı verilen özel bir tören gerçekleşir. Özellikle Kırkpınar Köyü’nde gerçekleşen düğünde gelinler düğünlerde yöreye özgü kıyafetler giyer.
GELENEKSEL GELİN GİYSİNİN AYRINTILARI
Çaç, baş giysisi, gelinin saçının altından geçirilerek bağlanan, genellikle keçe ya da kalın dokunmuş pamuklu kumaştan yapılır. Kırmızı ya da bordo tonlarının tercih edildiği çaç, ön kısmı inci boncuklar, penezler (küçük paralar) ve pullarla süslenilir. Antalya’da ‘boncuklu çengi’ olarak da adlandırılıyor. Hem gelinin güzelliğini öne çıkaran hem de ona zarafet katan bu parça, görkemli düğünlerde özellikle dikkat çekiyor.
Duvak, üç renkten oluşuyor bunlar al, yeşil ve gül rengi ipekten dokunmuş oluyor. Bu başörtüsü, çaçın üstüne bağlanıyor, duvaktan en çok tercih edilen ise al rengi oluyor. Gelinin evden çıkmadan önce yüzünü kapatır ve gelin alma süresince o duvak açılmaz. Duvak, gelinin saflığını ve paklığını simgelerken, renkleri ile bereket, huzur ve sevgi anlamları taşır.
HER BİRİ GELİNLİĞİ TAMAMLIYOR
Erbi, çaçın üzerinde duvak gibi örtülen tek katlı bir başörtüsüdür. Duvaktan ayrı olarak, erbi, üzerindeki işlemeler örtünün yanlarından değil üstünde yer alır. Genellikle al ve yeşil renklerde olup al geçimi, yeşil ise bolluk ve dinginliği simgeler. Gelin başının inceliğini vurgulayan bu ayrıntı, Korkuteli düğünlerinde geleneksel anlamlar yüklenmiş bir giysi parçası olarak önem taşıyor.
Göynek, pamuklu el dokuması kumaştan yapılmış, diz altına kadar uzanan uzun bir gömlek türüdür. Üzerinde ve kol ağızlarına çeşitli süslemeler yapılan göynek, düğünlerde geleneksel gelin giysisinin önemli bir parçası olarak geleneksel işlemeler ve nakışlarıyla göz alır.
İşlik, ipek kadife ya da saf ipek kumaşlardan yapılıyor. İşlik, üzeri oyma adı verilen desenlerle işlenmiş bir tür yelektir. Yalnızca gelinlik olarak değil, günlük giysilerde de kullanılır. İşlik, ince işlemeleri ve özel kumaşıyla gelinin ince görünmesini sağlar.
Üçetek, ‘zıbın’ olarak da biliniyor. Gelinin üstüne giydiği üç parçadan oluşan uzun bir giysidir. Çitari, altıparmak ya da telli kumaş olarak da adlandırılan çeşitleri vardır. Çitari, iki renkli ipliklerle dokunmuş, desenlerle süslenmiş ipekli bir kumaştan yapılır. Altıparmak ise al, yeşil, gül, ak ve sarı gibi renklerin sıralandığı parlak bir kumaştır. Telli kumaş ise gümüş simlerle işlenmiştir. Gelinin bu giysiyle çevreye incelik saçması sağlanır.
GELENEKSEL GİYSİNİN İŞLEMELERİ ÖNEMLİ
Kebe, üçeteğin üzerine giyilen kebe, işlikle aynı kumaştan yapılmış, kısa ceket tarzı bir giysidir. Altın ve gümüş simlerle işlenmiş olması onu görkemli kılıyor. Günlük giyimde de yer bulan kebe gelin giysisini tamamlayan bir parça olmasıyla biliniyor.
Şalvar (don), çitari, telli ya da altıparmak kumaştan yapılmış olup, uçkur bağı işlemesi olarak biliniyor. Pamuklu kumaştan yapılan ve Anadolu’daki birçok yörede çeşitli adlarla anılan şalvar, gelin çeyizinin temel parçalarından birisidir.
Kozalı kuşak, ipek ya da atlas kumaştan yapılmış ve yanları süslemelerle bezenmiş geniş bir kuşaktır. Bu kuşak Osmanlı dönemine ait özellikler taşır ve bele iki tarz sarılarak bağlanır, kenarlarında koza adı verilen süslemeler bulunuyor. Özellikle gelin giysilerinde ilgi çekici ayrıntılar barındıran bu kuşak, gelinin inceliğini simgeler.
Çorap, saf koyun yününden yapılan çoraplar, çeşitli işlemelerle süslenmiş, ak zemin üzerine sarı, al, gül, yeşil ve kara desenler işlenmiştir. Çoraplarda keçitırnağı, sıçandişi, yan burgu, süpürgeli gibi işlemeler özellikle kullanılır. Yün çoraplar düğünlerde kullanılsa da günlük yaşamda da önemli bir parçadır.
GÜNLÜK PARÇALARI DA BULUNUYOR
Dastar, ince pamuk ipliğinden dokunmuş, yanları şeritli ve bele kadar inen bir başörtüsüdür. Çoğunlukla dokunduğu yörenin adını alan ve günlük yaşamda da kullanılan bir giysidir.
Boyunluk, göynek dışında kullanılan, pamuklu bir parça olup, boyun ve göğüs kısmına oyalar işlenir. Yörüklerde göğüslük olarak da bilinen bu parça, giysinin pak kalmasını sağlar ve çocuk önlüğüne benzer süslemeleri bulundurur.
Çarşaf, özellikle orta yaşlı kadınların kullandığı, büyük kare bir örtüdür. Baş kısmı açık olacak bir biçimde bede uçkurla bağlanır. Kara ya da desenli olarak tercih edilen çarşaf, geleneksel giyim parçalarından biridir.
Korkuteli ve Elmalı gibi bölgelerde, ortak coğrafya ve kültür yapıları sayesinde geleneksel giyim özelliklerine sahiptir. Düğünlerde giyim, hem bir kültürel birikim hem de kuşaktan kuşağa aktarılan bir mirastır. Bu kıyafetlerin korunması ve araştırılması, geleceğe aktarılması açısından önem taşıyor.
