Değerli okurlarım, bugün size Osmanlı’nın ilk kadın dergisi Ayine’den bahsetmek istedim. Kadının aile hayatındaki önemli yerini ele alan bu dergi, kadınların ilim sahibi olmasının ne kadar mühim olduğundan da bahsetmiştir. Osmanlı’da çıkan ilk kadın dergisi Ayine 14 Kasım 1875 Pazar günü yayım hayatına başlamıştır. Her bir sayısı, iki sütunlu dört sayfadan oluşan ve haftalık çıkan derginin 31. ve 40. sayıları mevcut olmayıp toplam 39 sayıdır. Dergide reklam ve ilâna yer verilmezken, derginin hiçbir sayısında resim veya fotoğraf bulunmamaktadır. Son sayı olan 41. sayı, 15 Ekim 1876’da yayımlanmış olup, bunun son sayı olduğuna dair bir bilgiye yer verilmemiş aksine yayımlanan bir yazı “var” ifadesi ile bitirilmiştir. Derginin imtiyaz sahibi ise Mahmud Hamdi Bey olup, 1-9. sayıları Mustafa Bey, 10-18. sayıları Mahmud Hamdi Bey, 19-28. sayıları Mustafa Bey, 29-41. sayıları Hamdi Bey tarafından çıkarılmıştır. Folklor, edebiyat 158 Derginin yayımlanma amacı ilk sayıdaki Mukaddime başlıklı yazıda açıklanmıştır. Yazıya göre insanın karakteri küçükken aldığı terbiye doğrultusunda şekillenmektedir. Eğer küçükken kötü bir terbiye ile yetişirse büyüdüğünde ne kadar çabalarsa çabalasın karakterini ve ahlâkını tam olarak düzeltemez. Bu nedenle insana insanlığını ve gerekli olan faziletleri küçükken öğretme görevi herkesten çok annelere düşmektedir. Evlatlarına iyi bir terbiye verebilmeleri için öncelikle kadınların ilim sahibi olmaları gerekmektedir. Ancak kadınların eğitim görmesi gereği gibi yaygınlaşmadığından bu konudaki eksiklikler çok fazladır. Maddi olarak yetersizlikler olmakla birlikte eğitim için heves ve eğilim günden güne artmakta olup, kadınlar için tesisine teşebbüs olunan okullar buna örnek teşkil etmektedir. Bu eğilimi ganimete çevirmek en önemli vazife ve bu uğurda hizmet etmek en şerefli mertebe olacağı kanaatinden hareketle kadınlar ve çocuklar için bir gazete çıkarmaya karar verilmiştir.
NEDEN “AYİNE”
Yazının devamında ise gazetenin adının Ayine olmasının sebebi açıklanmıştır. Kadınlar genele baktığımızda süslenmeye daha düşkün olduklarından ve bu noktada aynaya ihtiyaç duyduklarından, eğitimle ahlâklarını ve fikirlerini süslemelerine vasıta olması maksadıyla gazetenin adı Ayine olarak belirlenmiştir. Yazar kadrosu bulunmayan dergide ahlâk ve karaktere dair çeşitli yazılar, tarih yazı dizisi, haberler, hikâyeler ve okuyucu mektupları yayımlanmıştır. Dergide yayımlanan yazılarda ağırlıklı olarak kadının eğitimi, vazifeleri, aile ilişkileri ve çocuk eğitimine yer verilmiştir. Ayine de yer alan yazılarda toplumu eğitim almaya ve güzel ahlâk sahibi olmaya teşvik etme gayretinin olduğu görülmektedir. Zira toplum birbirlerine ihtiyaç duyan kadın ve erkeklerden oluşmaktadır. Kadın ve erkek temelde birbirlerinden farklı olmayıp sadece yaradılışlarından ve sahip oldukları özelliklerden dolayı farklı görevlere sahiptir. İlim öğrenmek erkek, kadın herkesin görevi olup, bu konudaki fikirler istisnasız tüm topluma yöneliktir. Yaşamda mutluluğu yakalayabilmek, dünyada iyi yaşayabilmek için herkes ilim sahibi olmalıdır. Dergi, kadının tahsil görmesinin önemine, cahil bırakılmasının sakıncalarına titizlikle vurgu yaparken toplumda kadının rolüne dair bir yaklaşım sergilemektedir. Çocuklara terbiye vermek ailenin, öncelikli olarak da annenin vazifesi olup, bunun usulünü bilmek için özellikle kadınların tahsil görmeleri gerekmektedir. Günümüzde artık bakış açısı değişmiş, insanlar farklı yaşam tarzlarına bürünmüş olsa da Ayine dergisi kadınlar için çıkan ilk dergi olmasıyla tarihte önemli bir yer tutmuştur.
