Kaygı, günlük hayatın doğal bir parçasıdır. Ancak bu kaygı, kişinin işini, okulunu veya ilişkilerini olumsuz etkilemeye başladığında anksiyete bozukluğu söz konusu olabilir.
Anksiyete bozuklukları arasında yaygın görülen türlerden biri de Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB)’dur.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) Nedir?
Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) olan bireyler, günlük yaşamlarında birçok olay veya durum hakkında kaygı ve endişe hissederler. Bazen günün nasıl geçeceğini düşünmek bile onlar için kaygı verici olabilir. Kaygının yaygın olarak ortaya çıktığı alanlar şunlardır: Aile ve ilişkiler, sağlık, iş veya okul hayatı, sosyal yaşam, maddi konular. Bu endişeler en az altı ay boyunca günün çoğu zamanında devam eder ve kişi, kaygılarını kontrol etmekte zorlanır.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) Olan Bireylerin Özellikleri Nelerdir?
Konfor alanlarında kalma eğilimindedirler: “Başımıza bir şey gelebilir” düşüncesiyle risk almaktan kaçınırlar. Karar vermekte zorlanırlar: Mükemmeliyetçi bir yapıları olduğu için en iyi kararı vermek adına uzun süre düşünürler. Kaçırma korkusu yaşarlar: Bir şeyleri eksik yapmaktan ya da yanlış karar vermekten endişe ederler. Hayatlarında sürekli önlem alırlar: Olası kötü senaryolara karşı hazırlıklı olmak isterler. YAB, tedavi edilmediğinde kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. “Öldürmez ama süründürür” sözüm, Yaygın Anksiyete Bozukluğunun bireyler üzerindeki etkilerini özetleyen güçlü bir ifademdir.
Herkes zaman zaman kaygı hisseder ancak YAB’nin ayırt edici üç temel özelliği vardır:
1. Israrcı yapısı olması: Kaygının kolayca geçmemesi ve sürekli devam etmesi.
2. Aşırı olması: Aynı durumu yaşayan diğer insanlara kıyasla kişinin çok daha yoğun bir kaygı hissetmesi.
3. Mantık dışı olması: Kaygılanmayı gerektiren bir durum olmasa bile kişi yoğun endişe duyar.
YAB’li bireyler, kaygılarının aşırı ve mantık dışı olduğunu fark etseler bile bu düşüncelere nasıl engel olacaklarını bilemezler.
YAB’nin Fiziksel ve Psikolojik Belirtileri Nedir?
Psikolojik belirtiler: Küçük şeyler için bile yoğun endişe duymak, sürekli gergin ve stresli hissetmek, konsantrasyon güçlüğü, huzursuzluk, tedirginlik, tetikte olma hali.
Fiziksel belirtiler: Uyku bozukluğu, kas ağrıları (omuz, sırt kaslarında gerginlik), migren, bel ve boyun fıtığı, mide ülseri.
YAB Olan Bireylerin Yaygın Davranışları: Yeni durumlara ve ortamlara girmekten kaçınırlar. Aşırı detaylı plan yaparlar; Her şey mükemmel olmayacaksa yapmaktan kaçınırlar. Kararsızlardır; En iyi sonucu almak için uzun süre düşünürler ve risk almaktan çekinirler. Zihinleri sürekli meşguldür ama işlevsel olarak az sonuç alırlar. Aşırı Yaptıkları Davranışlar: Her şeyi kendileri yaparlar, başkalarına iş devretmekte zorlanırlar. Örneğin; evdeki tüm işleri üstlenir vb. Verdikleri kararları sürekli sorgularlar. Herhangi bir şey yapmadan önce aşırı bilgi toplarlar. Örneğin; tatil planlamadan önce günlerce araştırma yapma veya eğitim veya kongreye katılmadan önce en ince ayrıntısına kadar bilgi toplama gibi davranışlar sergileyebilirler. Başkalarını aşırı koruyup onlar için fazla sorumluluk alırlar.
Sonuç
Yaygın Anksiyete Bozukluğu, kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir durumdur. Tedavi edilmediğinde, uzun vadede tükenmişlik hissi, depresyon ve hatta fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir. Ancak doğru terapi yöntemleri ve profesyonel destekle kaygılar kontrol altına alınarak bireylerde %85 oranında iyileşme mümkündür. Eğer siz ya da bir yakınınız sürekli endişe ve kaygı hissediyorsa, bir uzmandan destek almak hayatınızı önemli ölçüde kolaylaştırabilir.
