Kriz neydi? Biz en çok ekonomik krizleri ve kalp krizini biliriz.
Diğerleri profesyonel işletmelerin yaşadığı krizlerdi. Bu bilgiler benim gibi 2000 öncesinde en az 35- 40 yılını geçirenlerin bilgileriydi Hemen krizin ne olduğunu bilimsel yoldan tanımlayım o zaman TDK Sözlüğüne göre, kriz “Bir ülkede veya ülkeler arasında, toplum veya bir kuruluşun yaşamında görülen güç dönem, bunalım, buhran” olarak tanımlanmış. İnternet sonrası en çok başvurulan kaynaklardan biri olan Vikipedi de şöyle tanımlıyor krizi; “Kriz, bir mekanizmanın mevcut konumunu ve geleceğini etkileyen hiç beklenmeyen bir anda ortaya çıkan ve genelde önlem alınmakta geç kalınan olumsuz bir durumdur.”
Sanmayın ki kriz durumu yalnız olumsuzluk anlamı taşır, çünkü bizler, yani 50 yaş ve üzeri krizi fırsata çevirme cümlesini 1990lı yıllarda çokça duyduk. Uygulayanları da gördük. Özal politikası krizleri fırsata çevirme vaadiyle hepimizi kapitalizmin kucağına bırakıverdi. Kriz deyince 2000 sonrası bizim de algımız değişti ve pek çok çeşit krizin olabileceğinin farkına vardık. Siyasi krizler, ekonomik krizler, psikolojik, toplumsal krizler, bankacılık, sermaye krizleri, dış borç, borçlanma krizleri, kur krizleri, çip krizi, barınma krizi, gıda krizi, neyse böyle uzayıp gidiyor kriz çeşitleri. 2024 bize bu krizlerin yanında bir de internet krizi olabileceğini gösterdi.
Pek çoğumuz için internetin çekmediği bölgelerde, en çok da çocukların çıkardığı kriz anlarını aklımıza getiren internet krizi artık hepimiz için, tüm dünyanın değişebileceği, paralarımıza ulaşamayacağımızı, pratik evden yaptığımız alışverişler, seyahat planlarımız, uzaktan çalışan elemanlar, hastane randevularımız, şehir içi ulaşım bilgileri vb. pek çok hayatımızı ilgilendiren konuda felç halini gözler önüne serdi.
Artık bankalar hesap cüzdanı vermiyor, her türlü birikiminiz, maaşınız, borçlarınız, ödemeleriniz bir anda ulaşılamaz olursa. Tapu dairesinde, e- devlet, e- belediye, e- ticaret, randevu sistemleri çökerse sahip olduklarınızın kanıtı nerede. Artık çipli kimliklerimiz bir tıkta ortaya serilen soy ağaçlarımız, neler olacak, araştırmalar için kullandığımız 2 saniyede yüzbinlerce bilgiyi önümüze seriveren yapay zekâ olmadan, araçlarımızda bulunan navigasyonlar olmadan nasıl yaşayacağız. Hele sosyal medya 2012’den beri olmazsa olmazımız, çoluk çocuk, gençler, yaşlılar herkes kendini orada var edebiliyor artık.
Elimizdeki akıllı telefonların internet erişimi olmadığını bir düşünün. Aslında bu soruyu aklımıza getiren kriz bizler için bu kadar, ya dünya için, devletler arası kriz, ayaklanmalar, füze, uzay sistemleri, elektronik uzaktan idare edilen sistemler vb. siyasi kriz, planlanan teknolojik savaşlar yerine, 3. Dünya ülkelerine sattıkları mekanik silahlara muhtaç olma durumu bir de bu perspektiften bakınca gerçekten ekonomik krizlerden büyük bir krizin de olabileceğine tanıklık ettik mavi ekran kriziyle. 19 Temmuz sabahı Tüm dünya Windows sistemlerini etkileyen ve küresel bir krize neden olan problemi konuştu. Uçuşlar, bankalar, medya ve sağlık sektörü... Hatta pek çok ülkenin kamu kurumları. Kriz gerçek anlamda “herkesi” vurdu! Peki neden? CrowdStrike adlı ABD merkezli siber güvenlik firmasıyla ilgili olduğu bildirilen teknik sorun, Windows çalıştıran bilgisayarların arızalanmasına neden oldu.
Küresel kesinti bir dizi şirketi, hava yollunu, bankaları ve devlet kurumlarını etkiledi ve birçok bilgisayarın yeniden başlatılmaya çalışılmasına ve mavi ekran hata mesajı göstermesine neden oldu Bir de bu şirkete bir göz atalım o zaman… Crowdstrike 2011’de dünyanın en büyük şirketlerini ve donanımlarını siber tehdit ve zaafiyetlere karşı korumak üzere ABD’nin Teksas eyaletinde kuruldu. George Kurtz ve Dmitri Alperovitch adlı iki girişimcinin kurduğu şirket, 2019’da ağırlıklı teknoloji hisselerinin satıldığı dünyanın en büyük ikinci borsası Nasdaq’a girdi. Şirket kurulduğundan bu yana birçok siber saldırı soruşturmasında kilit rol oynadı.
2016’da ABD’de Demokrat Parti, bilgisayar ağlarına sızılmasının ve iç yazışmalarının ifşa edilmesinin ardından konuyu soruşturması için Crowdstrike ile anlaştı. Wikileaks’te paylaşılan binlerce epostanın, dönemin Demokrat Parti adayı Hillary Clinton’ın Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump’a yenilmesinde büyük rol oynadığı düşünülüyor.
Peki‘Mavi Ekran’ hatası nedir?
Crowdstrike güncellemesi yalnızca Windows makineleri etkiledi ve Mavi Ekran hataları alındı.Microsoft’a göre mavi ekran hatası “ciddi bir sorundan dolayı Windows beklenmedik bir biçimde kapatılırsa veya yeniden başlatılırsa” meydana geliyor. Bu durumda kullanıcılar "bilgisayarınıza zarar gelmesini önlemek için Windows kapatıldı" iletisi veya benzer bir iletiyle karşılaşabiliyor. İnternete ulaşım kesiliyor. Bu mavi ekran hatası, hayatın durma noktasına gelebileceğinin bir ön gösterisi miydi, ya da merkeziyetçi sistemleri sonlandırmanın zamanının geldiği ve teknoloji 3.0 a geçmemizin kolaylaştırılması mıydı, ya da siyasal bir gözdağı mıydı bilinmez ama oldu. Teknolojiyle sıkı bağı olmayan pek çok kişi sorunu fark etmedi bile. Ancak iş ve sermaye piyasaları, bankalar, büyük şirketler, devletler bu tehditlerle yüzleşti. Bundan sonrasını ve 2. Dünya savaşı sonrası krizleri de pazartesi gözden geçirelim beraberce.
