“Kanaatim odur ki, muhakkak suretle birleşmede kuvvet vardır. Kooperatif yapmak, maddi ve manevi kuvvetleri, zekâ ve maharetleri birleştirmek demektir” diyen Mustafa Kemal Atatürk’ün kendisi de Tarım Kredi ve Ankara Memurları Tüketim Kooperatiflerinin kurucu ortağı olarak kooperatifçiliğin ülkemizde gelişmesi ve yaygınlaşması için öncülük etmiştir.
Fransızca’dan dilimize geçen kooperatif sözcüğü ortaklarının gereksinimlerini uygun şartlarda elde etmelerini sağlamak amacıyla kurulan birlik üreticilerin, aracıyı ortadan çıkararak ürünlerini daha iyi şartlarda pazarlamak için kurdukları ortaklıktır.
24.04.1969 tarih ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu kooperatifi şu şekilde tanımlamaktadır: Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.
1163 sayılı yasaya göre 7 ortakla kooperatif kurulmaktadır. Yedi ortak ve sermaye ile çekirdeği atılan yapılar idari, ekonomik ve sosyal olarak geliştirildiklerinde üyeleri için yüksek yararlar getirmektedir.
Farklı türlerde kooperatifler mevcuttur. Esnaf ve kefalet, taşıma, tarım satış, eğitim, üretim ve pazarlama, tarım kredi, tarımsal kalkınma, sulama, su ürünleri, pancar ekicileri, konut yapı, toplu işyeri yapı, küçük sanayi yapı gibi kooperatifler kurulmaktadır.
Türkiye Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü web sitesinde 84.232 kooperatif olduğu ve 8.109.225 kişiyi kapsadığı bilgisi mevcuttur.
Kooperatif kurmanın kolay olduğu, yedi kişi ile bir kooperatif kurulduğu göz önüne alındığında sayıca fazla olan kooperatiflerin hepsinin işlevsel olmadığı bir gerçektir. Amacına hizmet etmeyen, sadece kâğıt üzerinde kalan oluşumların kimseye faydası yoktur. Sayısal veri kalabalığından öteye gitmez.
Kadın kooperatifleri başlığında ise durum farklıdır.
Son dönemlerde kadın kooperatifleri adından sıklıkla söz edilmektedir. Üyeleri kadın olan kooperatifler kadın dayanışması için de önemlidir. Ev eksenli üretim yapan kadınlardan oluşan bu kooperatifçilik türü desteklenen ve geliştirilen yapılardır.
Muratpaşa Belediyesi kadın kooperatifleri festivalinin ikincisinde, boşluğu doldurma adına önemli bir adım atmıştır. Antalya Kadın Girişimi Kooperatifi başkanı Kezziban Kaya’nın yıllardır ajandasında taşıdığı ve geliştirerek sunduğu kadın kooperatifleri festivali, belediyenin desteği ile vücut bulmuştur. Geçen sene ilki yapılan festivalde yirmi kadar kadın kooperatifi yer alırken bu yıl otuz farklı şehirden elliyi geçkin kadın kooperatifi stant açarak üretimlerini sergilemişlerdir. Görünen o ki bundan sonraki yıllarda katılım konusunda artış yaşanacaktır.
Ticaret ve Gümrük, Tarım ve Orman Bakanlığı, bakanlığın il müdürlükleri, ticaret ve sanayi odaları, belediye, üniversite, kadın dernekleri, kooperatifler olmak üzere onlarca kurum festival ve sempozyum organizasyonu içinde yer alarak doğrudan katkı ve katılım sunmuştur.
Kent meydanında coşkulu konser ve etkinliklerle desteklenen çalışmadan en kazançlı kadınlar çıkmıştır ve böyle olması temel amaçtır. Meydanda oluşturulan stantları gezerken her biri kadın inceliği ve özenli işçiliğini gözler önüne seren binlerce ürünü bir arada görme ve satın alma imkânımız oldu.
Belediye Başkanımız Ümit Uysal tarafından özel ilgi gösterilen kadın kooperatifleri festivali şimdilik sadece Muratpaşa Belediyesi tarafından gerçekleştirilmektedir. Ancak, İzmir ve Mersin’den gelen katılımcıların verdiği geri bildirimlere göre kısa zamanda farklı belediyelere de yayılacağı ortadadır. Kazananı kadın olan bu tür çalışmaların yayılması ve desteklenmesi de yerinde olacaktır. Yerel yönetimlerce özel olarak bütçe ayrılması ve alım desteğinde bulunulması ise çok yerinde olacaktır.
Festival ve sempozyum iç içe geçmiş şekilde yürütülmektedir. Bir tarafta üniversite hocaları kooperatif alanına dair güncel bilgileri paylaşmış, diğer taraftan bakanlık temsilcileri kooperatif ve birlik kurulması için yasal mevzuat konusunda bilgilendirme yapmıştır. Ayrıca, iyi örneklerin anlatıldığı, pazarlama ve e-ticaret konusunda sektörün temsilcileri yararlı bilgiler vermiştir. Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı ve SİMURG da bu alandaki deneyim ve katkıları ile kadınlara ve kooperatiflere yol göstermiştir.
Kadın kooperatifleri festivali ve sempozyumunda gazeteci Meliha Okur, kadının güçlenmesi ve kendi ayakları üzerinde durması için kooperatifçiliğin önemine vurgu yapmıştır.
Sosyal kooperatifler aracılığı ile atıl kalan iş gücü harekete geçirilmekte ve kadınlar ekonomik hayatın içinde kendilerini ifade etme fırsatı bulmaktadır. Kadınların üretimde yer almalarında herhangi bir engel yoktur tek engel üretilen ürünler ile ilgili pazar sıkıntısıdır. Yurtiçi ve yurt dışı pazarların oluşturulması kadınları üretim için teşvik ve motive edecektir. Sonuçta artı değer yaratan kadınların para kazanmaları içindir bunca emek.
Bütün katılımcıları ve tarafları ile memnun olunan, keyifli zamanların paylaşıldığı, dostlukların kurulduğu, hasretlerin giderildiği festival güzel anılar ile sona ermiştir.
Bu sene gerçekleştirilen festival ve sempozyumdan çıkan sonuç bilinçli, üreten ve ürettiğini satan kadın, güçlü kadındır.
Son söz olarak “Memleketimizin kurtuluş çarelerinden biri de kooperatif şirketleri kurmaktır.” Atatürk
