Daha önce birkaç konuda ufak tefek atıfta bulunduğum belediyeler ve tarımsal işler ile ilgili yazmaya devam etmeyi düşünüyorum. Özellikle ‘hayvancılık ve bitkisel üretim konusunda neler yapılabilir, özel sektör, kooperatif veya birliklerle nasıl iş birliği yapılabilir?’ gibi konularda düşüncelerim olacaktır. Elbette tarımsal üretimin ve sürekliliğinin sağlanabilmesi için gerekli olan toprak ve su gibi ya da meteorolijik konularda belediyeler ile ilgili bazı fikirlerimi dile getirmeye çalışacağım
Büyükşehir yasasından sonra belediyeler, bulundukları bölgelerin tarımsal konularda ilerlemesi için değişik projeler geliştirip vatandaşa hem daha ucuz, hem de güvenilir gıda sağlayabilmek için birimler oluşturdular. Aslında daha önceleri hayatımızda olan ve daha sonra satılmak zorunda kalan örnekleri var. İzmir Büyükşehir Belediyesi tanzim satış mağazası (TANSAŞ) gibi, kurulduktan sonra ciddi işler yapmış ülke çapına yayılmış bir market haline dönüşmüştü. İlk kuruluş amacı, vatandaşa ucuz kömür ve et satmak olan kurum, ilerleyen süreçte gelişerek ülkenin nerede ise ilk modern market zinciri haline gelmişti. Belediyenin kurduğu bu yapı 2005 yılına kadar hisseleri halka açık şekilde faaliyetlerine devam ettikten sonra başka bir şirkete satılmış ve belediye ciddi bir kazanç sağlamıştı. Eğer doğru planlama ve düzgün yönetilirse bu işleri yapmak çokta zor olmasa gerek.
Antalya Büyükşehir Belediyesi (ABB) ANET üzerinden halk et projesi ile aslında benzer bir sürecin içine doğru giriş yaptı. Özellikle ilk açıldığı dönemde ciddi sükse yaratmış ve açıldığı bölgelerde piyasa belirleyici hale gelmişti. Mağaza açılamayan yerlerde ise gezici satış tırları ile kentin tüm ilçelerine hizmet götürerek sosyal dengeyi kurmaya çalıştılar. Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin kendi internet sayfasında bulunan bilgiye göre kuruluşundan bu yana (2019-kasım 2024) 1 milyon725 bin 732 kilo et ve et ürünleri satışı gerçekleşmiş. Yani ortalama karkas ağırlığı 200 kilo olan büyükbaş hayvanlardan 8600 civarı kesim yapılmış ve satışı gerçekleşmiş. Biraz önce bahsettiğim gibi bu işi büyükşehir belediyesi mağazalar veya tırlar vasıtası ile gerçekleştiriyor. Uzak ilçelere tırlar belirli bir program çerçevesinde gidiyor ve haftada bir kez o merkezde satış geçekleştiriyor. Akseki’de merkeze uzak olan ilçelerden, belediye başkanı İlkay Akça ilçe merkezinde belediyeye ait olan ve atıl durumdaki kasap dükkanını Anet’ten aldığı etlerle faaliyete geçirerek vatandaşa diğer mağazalarda olan ürünleri sunuyor. Akseki’de yapılan bu çalışma diğer ilçe belediyeleri ile yapılamaz mı, düşünmek gerekir bence. Yalnız benim bildiğim kadarı ile Akseki kasapta tavuk için başka bir firma ile anlaşma yapılmak durumunda kalınmış. Beyaz et tedariki bu firma üzerinden alınan etlerle karşılanıyor.
İşte tam bu noktada Elmalı veya Korkuteli’de uygun bir köy pilot bölge seçilerek kooperatif kurulur, gezen tavuk ve yumurta üretimi yapılarak, halk et kanalı ile satışı yapılabilir mi? Antalya Büyükşehir Belediyesi veterinerleri ve ziraat mühendisleri denetiminde üretimin her aşaması kontrol edilir, üretilen tavuk ve yumurtalar Anet tarafından satın alınır ve piyasa dengesi sağlanabilir. Bu yapının örnekleri Tire süt kooperatifi ve İzmir BB tarafından süt ve kırmızı et konusunda başarılı bir şekilde uygulanmış ve kooperatif üyeleri ciddi bir refah seviyesine ulaşmış yanı sıra vatandaşta uygun ve kontrollü üretilmiş ürünleri gönül rahatlığı ile tüketmişler. Özellikle bir bölgede tavuk projesi yapılır ise bir başka bölge keçi ve koyun için aynı sistem kurulur ve bölgeler yapılan üretim sayesinde marka değerini yükseltir. Düşünsenize bu sayede örneğin Bozova honamlı oğlağı, İbradı kıvırcığı elmalı süt kuzusu gibi marka değeri olan et ve et ürünleri oluşturma şansımız olur.
Anet’in şu anki yönetimi et ve et ticareti konusunda oldukça deneyimli kişilerden oluştuğunu biliyoruz o nedenle bu konularda daha dengeli ve gerçekçi adımlar atacaklardır mutlaka. Bölgede ki birlik ve kooperatifleri canlı hayvan tedariki konusunda aktif hale getireceklerini belki ilerleyen dönemlerde süt ve süt ürünleri projesini faaliyete geçireceklerini düşünmek garip olmaz herhalde. Antalya özelinde gelişmeye devam eden proje ile ve satış noktası artışı ile bir bakmışsınız 5yıl 10 yıl sonra ülkenin en önemli markalarından biri haline gelir ANET.
