Bilindiği gibi Türk Kurtuluş savaşının amacı, gerekçesi, hedefleri ve izlenecek yöntemleri 04 ve 11 Eylül tarihleri arasında Sivas Lisesinde toplanan Sivas Kongresinde kararlaştırılmıştır. Ayrıca 02 Eylül 1919’dan 18 Aralık 1919’a dek Atatürk ve Temsil Heyeti 108 gün Sivas’ta kalmış ve lise binası Millî Mücadelenin karargâhı olarak kullanılmıştır.
Dış cephelerinde taş iç bölümlerinde ahşap malzeme kullanılan bina üç katlı olup1892 yılında Sivas valisi olan Mehmet Memduh Bey tarafından mülki lise olarak yaptırılmıştır. İç avlulu olup genişçe bir bahçesi olan bina ve çevresi de o günleri yansıtan heykel, temsili kabartmalar ve resimlerle doludur. 1981 yılına dek lise olarak kullanılan bina 1984 tarihinde müze haline getirilerek bodrum kat fotoğrafhane, laboratuvar ve depolar, zemin kat etnografya ve üst kat ise Atatürk ve Kongre Müzesi olarak düzenlenmiş.
Binada sanırım önceden dershane olarak kullanılan odalar kongre günlerinde üstlendikleri görevlere uygun olarak düzenlenmiş ve o günler canlandırılmaya çalışılmış. Ayrıca yaşanan tarihi olaylar bahçe ve değişik yerlerde de işlenmiş. Şimdi bunları tek tek yazıyla anlatmak sayfalar alabilir. Bunu resimlerle anlatabilirim ki yazının Facebook paylaşımlarına resimleri koyuyorum.
Onun için şimdi isterseniz kongre müzesi yerine kongrenin oluşum koşullarına bir bakalım. Samsun’dan Sivas’a dek M. Kemal’in yolculuğuna bir bakalım. Ben bu yolculuğu “M. Kemal ile Çanakkale’den Ankara’ya” adlı kitabımda şöyle anlatmışım
SAMSUN’DAN SİVAS’A
Samsun’dan girip damara /Amasya’dan, Erzurum’dan
/Sivas’a doğru
Açmalıydı /Ankara’ya gidecek yolu.
Düşünceleri bir çığ gibi /İlerlesin büyüyerek
Anadolu içlerine doğru! /Sarsın, kaplasın istiyordu
Bağımsızlık düşüncesi /Tüm yurdu…
AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)
Gözden geçirerek gelişmeleri /Mustafa Kemal
/22 Haziran’da Amasya’da
Yaptı gerçekçi bir /Durum değerlendirmesi.
/Yayınladığı genelgeyle sanki
1919 Yaz başında Anadolu’nun; /Vesikalık bir /Fotoğrafını çekti.
Dedi ki: Özetleyerek geçmişi /Öylesi belirsiz bir gelecek /Beklemektedir ki /Türk Milletini;
/Vatanın bütünlüğü /Milletin bağımsızlığı /
Büyük bir tehlike içindeydi.
İstanbul kör, sağır /Ve dilsizdi. /İstanbul Hükümetinin
Eli kolu bağlı /Ondan bir fayda beklenemezdi.
Mustafa Kemal /Amasya’dan halka /Kurtuluş parolasını verdi.
Milleti, ancak:/Kendi azim /Ve kararı kurtarabilirdi.
Bunu gerçekleştirmek için /Bir kongre düzenlenmeli
Milletin temsilcileri Sivas’ta /Bir araya gelmeliydi.
Amasya genelgesi /Yüklenip telgraf tellerine /Salınıp sulara sellere Gönderildi tüm illere /Tüm sancaklara /Yakın-uzak her yere.
GERÇEKTEN DE OLABİLİR Mİ?
Umutlarımızı Ağrı Dağı gibi büyütsek /İnancımızı Fırat gibi
Çöllerden okyanuslara yürütsek /Düşmanın önüne
Toroslar gibi /Etten bir duvar örsek…
Konya Ovasında /Buğday başakları gibi /Bir bedenden
Bin asker üretsek /Saldırganı yurdumuzdan /Def etsek.
“Olabilir” diyor Atam… /Eğer biz de onu dinlersek /Gerisi kendimize /Ve Atamıza güvenmek…
/Çünkü Atamın sezgileri /Everest’ten yüksek.
SİVAS KONGRESİ KARARLARI
Erzurum kongresi kararları /Tek, tek alınarak ele
/Sivas’ta Tartışıla, tartışıla
Ve sindire, sindire /Mal edildi tüm millete.
Kalmadı milletin gündeminde /Ne Amerikan mandası
/Ne İngiliz himayesi.
Bir kez daha dışlandı /Hem de kesinlikle /Manda ve himaye anlayışı.
Ve işte şimdi Sivas’ta millet yanıtını
Karadeniz’in /Delice çayları gibi /Gürleyerek
Sesini Ağrı Dağı gibi /Yükselterek /Söyleminin anlamını
Akdeniz güneşi gibi /Açık ve aydınlık netleştirerek
Kesin bir yanıt verecek/Türk Milleti işgalcilere /“Hayır” diyecek.
Hayır diyorum /Burası benim yurdum./İşgalci sanmasın ki
Elini kolunu sallayarak/Bu topraklara sahip olacak
İşgalci bilsin ki, /Anadolu bin namlulu
Bir silah olacak. /Bir can bin can olacak /Dağlarından taş yağacak
Irmakları sel olup akacak /Düşman Anadolu’nun /Atmosferinde
Denizlerinde boğulacak.
Çünkü yok, asla benim /Emperyal bir arzum.
Evimden yurdumdan /Bağımsızlığımdan başka
Hiçbir kimsenin /Hiçbir şeyini istemiyorum.
(M. Kemal ile Çanakkale’den Ankara’ya)
