Taklit; belli bir örneğe benzemeye veya benzetmeye çalışma; Benzetilerek yapılmış şey; imitasyon.
Tağşiş; Bir şeyin içine başka bir madde karıştırma; katıştırma, saflığını bozma.
Taklit ve tağşişin anlamları Türk Dil Kurumu sözlüğünde kabaca bu şekilde ifade ediliyor. En çok tağşiş yapılan ürünler zeytinyağı, süt ürünleri, baharatlar, son günlerde öğrendiğimize göre çay ama en çok bildiğimiz ürünlerden biri et ürünleri. Özellikle de kıyma ve kıymadan elde edilmiş ürünler. Köfte içerinde kanatlı eti, tek tırnaklı eti veya domuz eti konulduğu sıklıkla gündeme geliyor. Sucuk, salam ve sosis gibi işlenmiş ürünlerde tağşiş yapıldığı bilinen gerçeklerden.
Gelelim son günlerde gündemde olan köftede tespit edilen domuz bulaşığı hikayesine. Gerçekte bulaş mı var yoksa karışım mı var onlara biraz kafa yormak isterim. Bulaş var ise nereden kaynaklanmış olabilir? Bulaş işletmenin kontrolünde veya kontrolü dışında oluşabilir. Türkiye’de resmi olarak üretim izni olan domuz üretim çiftlikleri var. Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Derneği'nin (GİMDES) en güncel araştırmalarına göre, 2024 yılı itibariyle Türkiye'de 80'in üzerinde domuz çiftliği faaliyet gösteriyor. Üretilen domuzlar kesilip domuz mamülü yapılıyor veya bütün olarak satış noktasına gönderiliyor.
Aynı soğutuculu araçlar ile hem dana hem domuz taşınıyor mu? İthal edilen domuz ve tek tırnaklı etleri aynı araçlarla taşınmış olabilir mi? Domuzların işlendiği yerlerde diğer hayvanlar işleniyor mu? İşletme tezgahlarında domuz eti yiyen birilerine servis yapılıyor mu? Aynı ızgara veya tavada farklı etler pişiriliyor mu? Daha bir sürü soru ortaya atılabilir.
Bulaş tam kontrol altında olmadığı için işletmeyi yüzde yüz suçlamak çok da mümkün değil. İşletme dışında oluşan bir durum var ise genel bir sorundan bahsedilebilir fakat işletme kontrolünde olan yerlerde ise işletme tamamen bulaştan sorumlu tutulabilir, hatta tutulmalıdır.
Yurtdışında özellikle domuz etinin yoğun tüketildiği ülkelerde yemek yiyen birçok kişi bulaşa ister istemez maruz kalmıştır. Mesela İspanya’da orijinal Paella yiyen birisi büyük ihtimalle domuz yağı tüketmiş demektir. Bu yemeğin orijinalinde tava domuz yağı ile yağlanarak yapılıyor. Bu kısım da aklınızda olsun.
Tağşiş ürünlerin artış nedenlerinin başında galiba ekonomik nedenler geliyor. İnsanların alım gücü azaldıkça gıda ulaşmakta zorluklar baş gösteriyor, fırsatçı işletmeler daha çok kazanç elde etmek için değişik yöntemlere başvuruyorlar.
Kişisel olarak çok beğendiğim bir tostçu var. Karışık tostunun içinde kaşar, yumurta ve sucuk var. Tostta kullandığı sucuğun içeriğini açıkça beyan etmiş dana ve tavuk eti karışımı olarak. İşletmeyi açtığında itibaren aynı karışımı kullanıyor ve fiyatı diğerlerine göre daha ucuz oluyor. İçeriği net şekilde açıkladığı ve müşteriler ürün içeriğini bildiği için sucuklar tağşiş ve taklit ürün dışına çıkıyor. Et ve et ürünlerinde tağşiş yapmak yerine içeriğini tam olarak belirterek satmak daha ahlaklıca olmaz mı sizce?
“Et ürünlerinde tağşiş, soya kıyması, kanatlı eti, tek tırnaklı ve domuz eti karıştırılarak yapılıyor” diye biliyoruz. Yeni bir şeyler bulunmadı ise... Domuz meselesinde biraz daha hassas olduğumuz kesin. Gerek inançsal değerlerimiz, gerek toplumsal değerlerimiz açısından. Fakat tarımsal üretimde yaban domuzları ciddi sorunlar yaratıyor. Tarımsal üretim alanlarında domuzların verdiği zararlar ciddi oranlara ulaşıyor. Avcılar domuz avından uzaklaşması belki de avlanma maliyetinin artması veya domuzların doğal düşmanlarının azalması birçok bölgede domuz varlığının artmasına neden oldu.
Popülasyonlarının artması ve beslenme alanlarının daralması, yağmur yağmaması ve su kaynaklarında yaşanan kuraklıklar nedeni ile sulanan arazilere inerek tarım alanlarına zarar verir hale geldiler.
İnsan eliyle mücadele için bir öneri ile bugünkü yazımı sonlandırmak isterim; Domuz avcılığı ve avlanan hayvanların değerlendirilmesi ile ilgili bir düzenleme yapılmalı. Belgeye sahip avcılar avladıkları domuzları üretim çiftliklerine belge karşılığında teslim edilmeli ve belli bir ücret ödenmeli. Çiftlikler ise avlanan domuzları satacakları ülkenin standartlarına uygun olarak değerlendirmeli.
Taklit ve tağşişin olmadığı günleriniz olsun.
