Merhaba, Pasaportumu yenilemem gerektiği için neler yapmalıyım, benim pasaport aldığım zamanlardan bugüne neler değişmiş diye incelerken, aklıma pasaportun ne zaman insan hayatına girdiği geldi.
Sahi izlediğimiz tüm eski filmlerde kişiler oradan oraya istedikleri gibi taşınıp, yeni yaşam yerleri bulabilirken 21. Yüzyılda bu olay sınırlar ve evraklarla kısıtlanmış. Buna kim, neden ihtiyaç duymuş çok merak ettim. Ve başladım aramaya…
Kaynaklarda yer alan ilk pasaport referansı, Antik İran Kralı Artaxerxes'in yardımcılarından Nehemya'ya verdiği belge olarak anlatılmakta. Nehemya, İran'dan Filistin'e yolculuk ederken diğer ülke yöneticilerinin kendisine güvenli şekilde izin vermesi için Kral Artaxerxes'ten bir mektup istemiş. Bu referans mektubu, izinli şekilde bölge değiştirmek için verildiğinden tarihte bilinen ilk pasaportun bu olduğu bilgisi arşivlerde yerini almış…
Bu referans mektubunun yaygın kullanımı ise Fransa'da başlamış ve günümüzde ki pasaport anlayışına en yakın pasaport ise yine Fransa'da 1789 Fransız İhtilali sonrasında görülmüş.
Yaygın kullanımının temellerini, 1643-1715 yıllarında Fransa Kralı 14. Louis'nin attığı mühürlü mektuplar, yani bugünün anlatımıyla pasaportlar, en başta üst düzey devlet yetkililerinin güvenli şekilde seyahat etmelerine olanak tanımış. 72 yıl boyunca krallık yapan 14. Louis'in önderliğinde, bütün Avrupa'ya yayılan pasaport anlayışı, sistemli bir şekilde ülke yönetimleri tarafından benimsenmiş. Böylelikle insanların uyruğunun nereye ait olduğunu belgelendiren pasaport kimlik anlayışı, başka ülkeye seyahat edileceği zaman vize alma zorunluluğunun da temellerini atmış.
1789 Fransız İhtilali'nden 19. yüzyıl ortalarına kadar dünyada, demiryolu ulaşımının artması nedeniyle turizm inanılmaz derecede hızlanmış; pasaport ve vize anlayışı sistematik şekilde günümüzdeki haline doğru evrilmeye başlamış.
Osmanlı’da ilk pasaport uygulaması 1808 civarlarında II. Mahmut tarafından başlatılmış ve
1884 -94 yılları arasında çıkarılan iki nizamname ile 1911 yılında çıkarılan pasaport kanununa kadar süren bir yolculuk sonrası şeklini almaya başlamış.
1861 yılında Fransa Hükümeti beklenmedik şekilde pasaport ve vize uygulamalarına son vermiş, Avrupa ülkeleri de Fransa'nın öncülüğünde bu akımı devam ettirmişler.
Fakat 1914 yılında çıkan 1. Dünya Savaşı, uluslararası güvenlik konusunda ülkelerin tereddütlerini tekrar ortaya çıkarmış ve “ geçici ” denilerek, pasaport-vize uygulaması geri getirilmiş.
Uluslar arası güvenlik açısından düşünüldüğünde akla yatan bu uygulama, günümüzde o dönemden beri çeşitli düzenlemeler, ülkelerin kendi içlerinde getirdiği bazı kurallar derken, teknolojik imkanlar ışığında e-pasaport gibi uygulamalarla pasaport-vize anlayışına dönüşmüş.
Benim gibi dünya vatandaşı olmayı seçen biri için oldukça zor bir uygulama olsa da kendi ülkemin son zamanlarda ki göç sorunundan yola çıkınca ülkelere hak vermemek elde değil. Fakat kişisel özgürlüğün ülkelerin elinde olması da ayrı bir sorun. Düşünsenize paranız yoksa pasaport yok, vize yok, kısacası tüm yollar kapalı.
Pasaport insanın ulaşmak istediği yerleri yakınlaştırması gereken bir izin belgesi olmalıyken ne yazık ki günümüzde kocaman bir sorun yumağı. Düşünsenize pasaportunuzu dört yıllığına yeni çıkarttınız ve hiç bir yere gidemediniz. O pasaport artık kullanılmıyor ve yeniden bir sürü para harcayarak, aynı işlemlerden geçerek pasaportunuzu yenilemek zorunda kalıyorsunuz. Buna hiç anlam veremiyorum.
Değişmediği sürece yıllarca kullandığımız kimliğimizden ne farkı var bu pasaportun?. Hatta kağıttı, evraktı uğraşmak yerine kimliğimiz üzerinden verilmeli bu pasaportlar. Kare kod uygulaması gibi olması sizce de daha uygun değil mi? Hem ağaçlar kesilmez, hem her şey bir belge üzerinden takip edilmiş olur diye düşünüyorum…
Dünyanın iyiye çevrildiği zamanlarda, sınırların olmadığı bir dünyada yaşamak için… Eğitimli ve aklı başında insanların çoğaldığı, sistemlerin insanları elinde oyuncak yapmadığı yüzyıllarda, özgürce yaşamak ve gezebilmek dileğiyle.
Her değişime ayak uyduran doğanın bilgeliği ve sanatın ışığında yeniden görüşene dek sağlıkla ve sevgiyle
